کندز (پژواک ٨دلو ٩٢) : کندز داراى معادن نفت ، فاسفورس و ايستلين بوده، اما تا حال در زمينۀ استخراج آن اقدام نشده است و صرف منابع طبيعى که از آن در امور ساختمانى استفاده ميشود، استخراج ميگردد.
کندز در سرحد با تاجکستان واقع است و تعداد معادن و ذخاير زير زمينى اين ولايت ، به شش معدن مى رسد كه درآن صد ها تن کار مى نمايند.
مشهورترين معادن را نفت درولسوالی های چهاردره وخان آباد، فاسفورس درولسوالی علی آباد، ایسيتلین و گچ درولسوالی چهاردره ومعادن سنگ تعميراتى درولسوالی های قلعه زال، چهاردره وخان آباد تشکيل ميدهد.
اما مسوولان محلى ميگويند که تا حال از معادن نفت، فاسفورس و ايستلين استخراج صورت نگرفته، در حالى که اگر اين معادن سروى شود و استخراج گردد، تحول اقتصادى بزرگى رونما خواهد شد و هم دولت عايد ميکند و هم زندگى مردم بهبود مى يابد.
به گفتۀ آنان، صرف چند معدن طبيعى که از آن در امور ساختمانى استفاده ميشود، با شرکت هاى خصوصى به قرار داد موقت رفته که چندان عايدى ندارد.
١-معدن نفت چهاردره:
این معدن درساحه كورى تاو ايرگنک چهاردره واقع است .این ساحه مربوط به حوزه افغان -تاجک بوده و سه سال قبل توسط امریکایی ها به واسطه قمر مصنوعى سروى و کشف شده است. اما تاکنون معلومات درمورد مشخصات، حجم وچگونگى موجوديت نفت در دسترس نيست.
براساس گفته هاى مسوولان معدن كندز، حوزه افغان- تاجک كه برخى ازولايات شمال كشور به شمول کندز وتخار را احتواء ميکند، درصورتيكه نفت اين حوزه بصورت فنى استخراج شود، ۱۲۳ ميليارد دالر به افغانستان ازين مدرک عايد خواهدشد.
٢-معدن نفت خان آباد:
اين معدن درمنطقه ارجال ولسوالى خان آباد موقعيت دارد و درزمان حکومت سردار داوود در دهۀ ١٣٥٠ كشف شده است. درآن زمان ازسوى يک تيم ازانجنيران ولايت جوزجان در يک و نيم سال باهمكارى متخصصين اتحاد شوروى سابق بيش از دوهزار متر، برمه كارى شده وازآن زمان به بعدبه همينگونه گذاشته شده است و تاکنون درمورد حجم وسايرمشخصات آن بررسى صورت نگرفته است .
نتيجۀ مطالعات نشان ميدهد كه امكانات وسيع موجوديت ذخاير نفت در ولايات شمال كشور از تخار تا سرحد ايران با ادامۀ آن درغرب و جنوب الى كتواز پکتيکا وجود دارد كه البته نواحى قلعه نو، هرات، شبرغان، ميمنه، كندز، تالقان، مزارشريف و غيره را دربر ميگيرد.
نفت خام رنگ سياه داشته؛ ولى بعد از تصفيه در تصفيه خانه ها رنگ بنفش را به خود گرفته و به آسانى مى سوزد. ذخاير نفت در نقاط مختلف كشور موجود بوده و بخصوص ولايات سرپُل ، فارياب و جوزجان که جزئى از حوزه افغان تاجک است، داراى معادن سرشار نفت و گاز مى باشد.
نفت، مايعى است قابل احتراق كه در اعماق زمين تا ١٨٠٠ مترپيدا ميشود و گاهى در اثر فشار و حرارت داخلى زمين به طرف بالا صعود مى كند و به سطح زمين مى رسد.
براى استخراج نفت، چاه هاى عميق حفر مى كنند و پايپ لاين هاى ضخيمى را داخل چاه هاى نفت مى نمايند ،در نتيجه نفت خام فوران كرده و گاهى توسط پمپ به بالا كشيده ميشود.
نفت، موارد استعمال زيادى دارد در تنوير منازل، وسايل حمل و نقل، ماشين آلات صنعتى، صنايع كيمياوى و صدها مركبات ديگر چون رابر مصنوعى وغيره استعمال شده و به مصرف ميرسد .
از مشتقات فرعى آن در تهية پلاستيک، عطر، صابون، رنگ و حتى در تهيۀ بعضى مواد خوراكى مثل روغن مارگرين نيز استفاده ميشود.
٣-معدن اپاتيت( فاسفورس):
اين معدن درمنطقه كيسه توپک ولسوالى على آبادموقعيت داردكه درسال ۱۳۸۰ كشف شده است.
چندسال قبل مردم محل بصورت غيرقانونى ازآن استخراج مى نمودند، اما دولت آنرا مسدود ساخته است. اين معدن تاكنون به قرارداد سپرده نشده ودرمورد حجم آن نيزمعلومات وجود ندارد .
فاسفورس نوعى از امونيم نايتريت است که از آن در ساخت کود کيمياوى سياه و فابريکه کاغذ سازى استفاده ميشود.
٣-معدن ايستلين :
اين معدن درساحه كورى تاو ولسوالى چهاردره واقع بوده و درزمان حکومت سردارداوود كشف شده است، اما به علت جنگهاى گذشته ازآن استفاده صورت نگرفته و عقد قرارداد نيز نشده است.
تاكنون معلومات درمورد حجم وسايرمشخصات آن دراختيار رياست معدن قرارندارد.
ايستلين درساخت سكرين هاى تلويزيون، موبايل وكمپيوتر کاربُرد دارد
٤-معدن گچ :
اين معدن نيز درساحه كورى تاو ولسوالى چهاردره موقعيت داشته و درسال ۱۳۹۲ بايک متشبث خصوصى كه دارنده جواز تجارتى است قرارداد شده است.
اين قرارداد براى يکسال و به ظرفيت استخراج يكهزارتُن گچ به قيمت ۴۵۰ هزارافغانى با دولت عقد شده و انجنيران رياست معدن كندز ازچگونگى كار استخراج آن نظارت مىکنند .
ساير معادن:
معادن سنگ تعميراتى:
اين معادن درچند نقطه و به ويژه درساحات قره باتور، ايرگنک وجمعه بازارولسوالى چهاردره وجود دارد.
سنگ اين معادن تاكنون از سوى افراد استخراج ميگردد و به قرار داد سپرده نشده است. كارمندان رياست معدن درسه استقامت توظيف بوده و ازهرموتراز۵۰ الى ۱۵۰ افغانى محصول ميگيرند.
معادن ريگ وجغل :
اين معادن بصورت رسوبى بوده درولسوالى هاى خان آباد، دشت ارچى، چهاردره ونواحى شهركندز به طور وافر وجوددارند. اين معادن در خان آباد باشركت هاى ساختمانى نوى كندز، جهان پامير، متحده څدران وياسرنصرت براى يكسال قرارداد شده ودرديگرمناطق ازنزد وسايط ازسوى كارمندان معدن محصول اخذ ميگردد.
مقدار پول بدست آمده به دولت از درک قرارداد سالانه اين معادن با شرکت هاى ساختمانى از۳۵۰ الى ۴۰۰ هزارافغانى بالغ ميشود.
مسوولان معدن كندز ميگويند که امسال هفت قرارداد مواد ساختمانى، پنج پروتوكول وچهارقرارداد،طى مراحل شده وغرض منظورى به وزارت معادن ارسال شده است.
درين معادن ، روزانه براى صد ها تن زمينه كار فراهم شده وامسال (١٣٩٢) حدود يک ميليون و ٨٠٠ هزارافغانى از محصول آن عايد بدست آمده كه عمدتا ازمدرک موادساختمانى بوده است.
به گفتۀ مسوولان معدن كندز، بعدازخروج نظاميان آيساف ازين ولايت، بازارموادساختمانى به ويژه سنگ، ريگ وجغل سردترشده که اين وضعيت دركاهش عوايد آنان نيزنقش داشته است .
هدايت الله همدرد و هاشمى
