مردم در نظام هاى دموکراتيک حق دارند، تا نظام خود را خود شان انتخاب نمايند و اين حق از راه انتخابات به دست آمده ميتواند . مردم ما يک بار ديگر در حال نزديک شدن به مرحله ايست که در آن رييس جمهور و اعضاى شوراى هاى ولايتى انتخاب ميگردند .
 
سطح بيسوادى ميان مردم ما بسيار بلند است ؛ تمام آنها نميتوانند خط مشى و پلان هر کانديد را مطالعه و در پرتو آن بهترين شخص را انتخاب نمايند .
 
آنها نياز دارند تا درمورد پلان هاى آنها معلومات بدست بياورند و اين معلومات، توسط رسانه هاى چاپى ، صوتى ، تصويرى و برقى تهيه ميگردد.
 
تمام رسانه ها بايد به اساس همين مسؤوليت مهم ، موضوعاتى را به دست نشر بسپارند تا مردم در روشنايى آن سرنوشت آينده خود را خودشان تعين نمايند .
 
آژانس خبرى پژواک ، که به علت پاليسى بى طرف و متوازن خود در داخل و خارج کشور، حيثيت يک منبع مؤثق را دارد ؛ مسؤوليت خود ميداند تا انتخابات آينده را نيز مانند انتخابات قبلى به شکل بى طرفانه و دقيق تحت پوشش قرار دهد ؛ جهت رسيدن به اين هدف رهنمود ذيل را به خبرنگاران خود پيشکش ميکند .
 
راى دهنده گان
 
تمام راى دهنده گان بدون در نظر داشت جنس ، لسان ، قوم و مذهب افغان هاى اند که سن راى دهى ( ١٨ سالگى ) را تکميل نموده باشند .
 
راى دهنده گان مهمترين عنصر انتخابات را تشکيل ميدهد ، انتخابات بدون آنها برگزار شده نميتواند ، در انتخاباتى که سهم آنها بسيار کم باشد ، مشروعيت انتخابات تحت سوال ميرود .
 
به همين ترتيب به اساس قانون اساسى و قانون انتخابات ، کانديدى که (٥٠+١ ) راى ( بيش از نصف آراى مجموعى ) را بدست بياورد ، پيروز دانسته ميشود .
 
پس با در نظر داشت اين اصل ، يک راى نيز در مؤفقيت يک کانديد نقش مهم دارد و بايد به اهميت آن قايل گرديم . خبرنگاران بايد بدانند ، که از آنجائيکه راى ارزش دارد به همين گونه استعمال کننده آن نيز ارزش داشته  و از نظر انداخته نشود .
 
فرضاً !
در يک روز جلسات جداگانه سه کانديد ميباشد ؛ دو جلسه بسيار مجلل و يک جلسه ديگر عادى است .
 
به هر سه جلسه، هواخواهان هر کانديد مراجعه نموده اند .
 
خبرنگار بايد در اين حالت جلسه عادى را از نظر نياندازد ، ممکن امکانات مالى اين کانديد کم باشد ؛ هر سه نشست بايد در يک خبر گنجانيده شود و به سخنان هر کانديد حق مساوى داده شود .
 
اگر چنين نشود ، حاميان کانديدى که شما در خبر از وى يادآورى نکرده ايد ؛ متاثر گرديده و شما را به طرفدارى از کانديدان مشخص متهم نموده و بالاى شما اعتماد نميکنند .
 
در نشست هاى انتخاباتى مردم هر طبقه اشتراک ميکند ، اکثر خبرنگاران مايک خود را جلو افرادى قرار ميدهند ، که ظاهراً آراسته ميباشند و مردم عادى را از نظر مياندازند .
 
اين کار مسلکى بودن را نشان نميدهد؛ خبرنگار بايد با مردم هر گروپ صحبت نمايد و از هر گروپ سخنانى جمع آورى نمايد ، که نسبت به سخن  ديگران دلچسپ و مهم باشد .
 
احساسات خود را در اخذ نظر شريک نسازيد :
 
هر کسى داراى احساسات مشخص ميباشد و به مردم داراى  اوصاف مشخص  علاقه ميداشته باشند ؛ اما اين احساسات بايد در هنگام مصاحبه در نظر گرفته نشود .
 
مثلاً :
يک خبرنگاران نسبت به مردمى که لباس دهاتى به تن دارند ؛ به مردمى علاقه دارند ، که دريشى و نکتايى به تن دارند .
 
ويا خبرنگاران طبقه اناث با جنس خود علاقمند ميباشند ، و يا هم به کدام مذهب و لسان خاص تمايل دارند ؛ اما اين احساسات بايد در مصاحبه در نظر گرفته نشود و به همه به يک چشم نگريسته شود .
 
ممکن يک شخص دهاتى يک نقل قولى به شما بدهد که در ذهن شخص شهرى نيايد و يا برعکس .
 
در شناخت منابع حساس باشيد !
 
فرض نمائيد که به حمايت از يک کانديد، گردهمايى به راه انداخته شده است .
 
در اين نشست اتباع خارجى و اطفال نيز اشتراک نموده اند ؛ شما بايد بدانيد که اتباع خارجى حق راى دهى را ندارند و همچنان افغان هاى ميتوانند راى بدهند که حد اقل سن ١٨ سالگى را تکميل نموده باشند .
 
پس شما بايد کسى را به حيث راى دهنده انتخاب نمائيد که شرايط راى دهى را داراء باشد .
 
هر نقل قول را نشر نکنيد !
 
يکتعداد افراد هنگام صحبت کردن به حدى احساساتى ميگردند ، که از چوکات منطق خارج ميشوند .
ممکن حامى يک کانديد به شما بگويد : (( ما بايد به خاطرى به فلان شخص راى بدهيم ، که از تمام کانديدان ديگر بهتر است و اگر به قدرت برسد ، کشور را در يک سال گل و گلذار خواهد نمود . ))
 
اين سخن منطقى نيست... هر کسى معيار بهترى را دارد. اين چنين سخنان بالاى کانديدان ديگر و يا حاميان آنها تاثير خوبى ندارد .
 
در چنين حالت بايد از نظر دهنده سوال گردد: آيا تمام کانديدان ديگر را ميشناسيد؟ چگونه گفته ميتوانيد که فلان شخص نسبت به ديگران بهتر است ؟
و يا چگونه ممکن است که اين کشور ويران در يک سال آباد گردد؟
 
طبيعى است که جانب مقابل به اين سوال پاسخ منطقى ندارد ؛ پس بايد ازنشر نقل قول وى نيز خوددارى گردد.
 
کانديدان
 
انتخابات در کشور ما يک پديده جديد است ، از آنجائيکه راى دهنده گان با فرهنگ آن آشنايى ندارند ؛ کانديدان نيز چنين اند .
 
بعضى کانديدان به هدف حمايت از خود شعارهاى عجيب ميدهند .
 
در انتخابات گذشته، يکتعداد اعضاى ولسى جرگه و حتى شوراى هاى ولايتى ميگفتند که اگر وکيل شوند سرک ها را قير خواهند نمود ، درحاليکه قيرنمودن يک سرک  صلاحيت يک وکيل نيست !
 
مثلاً :
مردم کشور با مشکل بيکارى و نبود مسکن روبه رو اند ؛ نامزدان نيز اين را درک نموده اند .
 
يک کانديد ميگويد : من به زودى  براى يک ميليون تن زمينه کار را مساعد خواهم ساخت و يک ميليون منزل اعمار خواهم کرد .
 
اگراين شعارها به همين گونه نشر شود ، کانديد ديگر شايد در شعار خود اين تعداد را به چند ميليون افزايش دهد و راى دهنده گان را در تصميم خود حيران نمايند .
 
در مورد اين چنين شعارها بايد وضاحت خواسته شود ، از کانديد سوال گردد:
اين کار را از کدام منابع انجام داده ميتوانيد ؟ حتى کشورهاى پيشرفته نميتواند اين کار را انجام دهند ، شما چگونه ميتوانيد و ... ؟ چنين سوالات نامزدان را از مبالغه به ميدان منطق سوق ميدهد .
 
يکتعداد نامزدان با نامزدان ديگر، رقابت شخصى دارند . به آنها اتهامات شرم آور و بزرگ وارد ميکند .
 
خبرنگار بايد بداند ، که هتک حرمت جرم قانونى است ، در نشر آن نيز بايد از احتياط کار گرفته شود .
به وارد کننده اتهام بگوئيد : در اين مورد ثبوت و شواهد داريد؟
اگر جانب مقابل شما را به محکمه بکشاند ، چى ثبوتى را پيشکش خواهيد نمود ... ؟
 
در ارقام محتاط باشيد !
 
شمارى از کانديدان براى اينکه حمايت گسترده را نشان دهند، در ارقام مبالغه ميکنند.
 
مثلاً در هوتل گردهمايى  هاى را برگزار ميکنند؛ ادعا ميکنند که در اين گردهمايى ٥٠٠٠ تن اشتراک نموده بودند و تمام شان اعلان حمايت کردند.
 
شما بايد معلوم نمائيد که اين هوتل گنجايش اين تعداد مردم را دارد؟ در اين مورد  از مدير هوتل بپرسيد و برايش بگوئيد که براى چه تعداد مردم ترتيبات گرفته بودند.
 
بعضى اوقات، مردم براى چنين محافل به بهانه هاى مختلف دعوت ميشوند؛ براى اينکه به حقيقت برسيد، از چند اشتراک کننده بپرسيد:
چرا اينجا آمده ايد؟
چى کسى شما را دعوت کرده است؟
آيا اين کانديد را ميشناسيد و از وى حمايت ميکنيد؟
 
باز هم احتياط
کانديدان هميشه به منظور پيروزى شان مطابق نبض مردم سخنرانى مينمايند، کوشش نمائيد تا صحبت هاى آنها را با سخنرانى هاى قبلى شان مقايسه کنيد.
 
بطور مثال: مردم اکنون در يک تعداد ولايات جنوبى و شرقى از بمباردمان نيروهاى خارجى و تلاش هاى خودسرانه آنها به ستوه آمده اند.
 
همچنان مردم در ولايات شمالى از طالبان خيلى نفرت  دارند.
 
طبيعى است که کانديد در هر دو منطقه مطابق به خواسته هاى مردم صحبت خواهند کرد.
 
مثلاً : اين کانديد که به جنوب رفته ممکن بگويد:  اگر شما به من راى دهيد، تمام خارجى ها را اخراج ميکنم، طالبان فرزندان اين وطن اند؛ آنها را در حکومت جاى خواهيم داد و .........
 
اکنون اگر همين کانديد به شمال ميرود، به سخنانش دقت نمائيد.
 
شايد در آنجا بگويد: خارجى ها به نفع مردم و ملت ما هستند، اگر من به قدرت برسم، از مساعدت آنها در پيشرفت کشور به خوبى استفاده خواهم کرد.
 
يا ميگويند: طالبان تروريستان اند، شمالى را آنها به آتش کشيدند، وطن را آنها ويران کردند، اگر من به قدرت برسم، من اين پديده شوم را از بين ميبرم.
 
اگر اين براى شما پيشينه يا بگروند باشد، از وى بپرسيد: شما در هلمند چنين گفته بوديد و حالا .....؟؟
فرض کنيد موقع پرسيدن را به دست نياورديد،  در گزارش حرف هاى شمال را بگيريد اما بعد بگويند که وى در اين تاريخ در يک گردهمايى چنين گفته بود..........................
با اين کار شما ميتوانيد تا با راى دهنده گان کمک کنيد و از افکار کانديد آنها را با خبر سازيد.
 
تخطى هاى انتخاباتى :
 
تخطى هاى انتخاباتى در بسيارى از کشور هاى جهان صورت ميگيرد که بعداً مشکلات بزرگ را بار مياورد و حتى اين موضوع به سرحد جنگ ميرسد.
 
خبرنگاران زمانى از تخطى هاى انتخاباتى باخبر ميشوند که اين تخطى ها را بشناسند و اين کار زمانى امکان پذير است که حد اقل قانون انتخابات را مطالعه نمايند.
 
خبرنگاران بايد بدانند که در انتخابات تنها اتباع اين کشور راى داده ميتوانند؛ اگر شما در روز انتخابات کارت راى دهى را در نزد يک خارجى مشاهده کرديد، آنرا ناديده نگيريد، در مورد آن تحقيق و خبرش را منتشر سازيد.
 
همچنان  ممکن شما شخصى را مشاهده نمائيد که عمرش از ١٨ سال کمتر باشد و راى ميدهد؛ راپور چنين شخص را تهيه نمائيد.
 
در قانون انتخابات ١٩ موارد تحت عنوان تخطى انتخاباتى ثبت شده است.
 
از اين جمله  ميتوانيم از تهديد، جلوگيرى از کار ناظرين رسمى،  داشتن و استفاده بيشتر از يک کارت راى دهى، دست زدن خودسرانه در صندوق هاى راى و يا..... يادآورى نمائيم.
 
زمانيکه خبرنگار با چنين تخطى ها مواجه ميشود، بايد در مورد آن تحقيق و خبر آنرا نشر نمائيد.
 
اين تخطى ها زمانى آشکار ميگردد که خود خبرنگار در محل حاضر باشد و هر چيز را از نزديک نظارت کند.
 
بطور مثال:
 
مسؤولين مربوطه در زمان راى دهى انگشت شخص را رنگ مينمايند تا معلوم شود که بار ديگر راى ندهد.
 
حالا اگر شما چنين يک شخص را مشاهده ميکنيد که انگشت وى رنگ است و باز هم طرف صندوق ميرود، پس آشکار است که معنى راى دهى براى بار دوم را ميدهد و تخطى دانسته ميشود.
 
قرار ماده ٤٤ قانون انتخابات، در ساحه ٥٠٠ مترى مرکز راى دهى بدون اجازه وزارت امور داخله، کسى نميتواند تا اسلحه حمل نمايد.
 
اما اگر شما در کدام مرکز خلاف اين ماده افراد مسلح را مشاهده کرديد، در مورد آن تحقيق نمائيد و راپور دهيد.
همچنان به اساس قانون ياد شده؛ حکم بستن مرکز راى دهى قبل از وقت تعيين شده از طرف رئيس دفتر مربوطه زمانى صادر ميگردد که کدام واقعه ( توفان شديد، سيلاب و يا کدام آفت ديگر) روند راى دهى را ناممکن سازد؛ اما اگر ترس چنين چيزى وجود نداشته و مرکز بسته ميشود، اين کار خلاف قانون است و بايد در مورد آن تحقيق و خبر آن منتشر شود.
 
اما بخاطر داشته باشيد که اگر مرکز راى دهى به اثر کدام آفت نيز بسته ميشود، ارزش خبرى دارد.
 
احتياط !!!!!
 اصل اين است که هرگز نبايد خبر ها بر اساس شايعات تهيه شود، زيرا بنياد خبر استوار بر واقعيت است نه شايعات.
اما در هنگام انتخابات بايد براى اين اصل بيشتر توجه صورت گيرد، زيرا راپوردهى غلط تاثيرات منفى بر نتايج انتخابات ميگذارد و مردم بر آن بى باور ميشوند.
 
اين معمول است که هيچ کسى به آسانى شکست خويش را نمى پذيرد، دلايل مختلف را براى شکست خود ارائه خواهد کرد.  ٤١ تن خود را براى انتخابات رياست جمهورى کانديد کرده اند و طبيعى است که در نتيجه اين انتخابات تنها يکى از کانديدان پيروز خواهد شد و ديگران مغلوب ميشوند.
 
اين کانديدان شکست خورده ممکن شکست شانرا نپذيرند و به اين دليل شايعاتى را منتشر سازند تا ناکامى شان را پنهان سازند.
 
بطور مثال:
اگر در روز انتخابات و يا بعد از آن، يک کانديد و يا حاميان وى به شما زنگ بزند که در فلانى مرکز صد ها طفل راى دادند، يا صندوق هاى راى دهى در مسير راه باز گرديده و يا.........
فراموش نکنيد که در اين هنگام احتياط خيلى ضرورى و فرض شما است، اگر امکان داشته باشد خود را به محل برسانيد، همه چيز را خود تان مشاهده کنيد، يا معلومات را با اشخاص مربوطه، کانديدان ديگر و يا کارمندان محلى انتخابات شريک سازيد و زمانى به نوشتن گزارش آغاز نمائيد که به واقعيت موضوع مطمئن شويد.