جلال آباد (پژواک ١٧قوس٩٢) : ولایت نورستان یک ولایت کوهستانی میباشد که کوهستانی بودن آن سبب شده تا در کوه و دامنه کوه های آن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی به سطح وسیع وجود داشته باشد.
در سال 1392 ریاست معدن و پطرولیم در ولایت نورستان تاسیس گردید و در همان سال به فعالیت های خود شروع کرد.
معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی که دراین ولایت وجود دارد قرار ذیل میباشد.
اول – بیروچ و صوفه بیروچ:
سنگ های قیمتی بیروچ در در تمامی نقاط ولایت نورستان دیده می شود که بزرگ ترین معدن آن در پارون مرکز این ولایت، دواب، وامی، پییین و کولین وجود دارد که به علت ناامنی تا هنوز اندازه آن مشخص نگردیده است.
1 –  چهار معدن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در ولسوالی دواب شناسایی شده است که این معادن از سوی باشنده گان محل با کمک تاجران استخراج می شود.از این معدن حدودا چهار سال می شود که استخراخ جریان دارد و در این مدت به ارزش بیشتر از 5 میلیون افغانی مواد استخراخ گردیده است.
2 –  در پارون مرکز ولایت نورستان هم سنگ بیروچ و صوفه بیروچ به پیمانه زیاد وجود دارد که قرار ذیل میباشد.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه استوی:
در ساحه استوی مرکز ولایت نورستان 6 معادن بیروچ و صوفه بیروچ شناسایی شد است که فعلا از سوی وزارت معادن استخراج از این معادن جریان دارد.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه فرونس:
در منطقه فرونس پارون مرکز ولایت نورستان 7 معدن بیروچ و صوفه بیروچ هم شناسایی شده است که اکنون روند استخراج از این معادن جریان دارد، اما مشخص نیست که از سوی دولت یا به شکل غیر قانونی توسط بعضی افراد استخراج از آن صورت میگیرد.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه دیوه:
در منطقه دیوه مرکز ولایت نورستان 4 معادن بیروچ و صوفه بیروچ وجود دارد که هم اکنون روند استخراج از آن جریان دارد.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه کوشتکی:
در منطقه کوشتکی مرکز ولایت نورستان 10 معادن شناسایی شده است که هم اکنون استخراخ غیر قانونی از آن جریان دارد.
معادن بیروچ و صوفه  بیروچ در منطقه څوڅوم:
در مربوطات څوڅوم مرکز ولایت نورستان 4 معدن بزرگ وجود دارد که در جریان سال روان ریاست معادن و پطرولیم از رهگذر فروش سنگ های قیمتی از این معادن به مبلغ شش لک افغانی عواید بدست آورده است.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه پیشکی:
در مربوطات پیشکی مرکز ولایت نورستان 4 معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد که از یکی آن بسیار بزرگ میباشد، از سال گذشته بدینسو استخراج سنگ بیروچ در آن جریان دارد که تا هنوز مشخص نیست که از طرف کی و به چی پیمانه استخراج می شود.
معادن بیروچ و صوفه بیروچ در ولسوالی وانت وایگل:
پنچ معدن بیروچ و صوفه بیروچ در ولسوالی وانت وایگل ولایت نورستان وجود دارد که توسط باشنده گان محل به شکل غیر فنی و غیر قانونی استخراج می شود.
بر علاوه 5 معدن یک تعداد معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی نیز در این ولسوالی وجود دارد که قرار ذیل میباشد.
الف: وټوز :
در مربوطات ولسوالی وانت وایگل در منطقه وټوز معدن بیروچ، تخته بیروچ و بعضی سنگ های قیمتی دیگر وجود دارد که در این ولسوالی معادن بیروچ و صوفه بیروچ نیز جود دارد که که بالای یک معدن این سنگ های قیمتی روند استخراج جریان دارد.
در ساحات کسترایگل، نیستو، منی و برخی ساحات دیگر این ولسوالی هم یک تعداد معادن کشف شده از پیش و معادن کشف شده نو وجود دارد.
معادن بیروچ و صوفی بیروچ درولسوالی کامدیش:
در این ولسوالی یک تعداد معادن بیروچ که قبلا شناسایی شده، وجود دارد که هم اکنون یک تعداد آن به شکل غیر فنی وغیر قانونی از سوی باشنده گان محل استخراج می شود و حکومت توانسته  جلو استخراج غیر قانونی یک تعداد آن را بگیرد.
معلومات در مورد برخی از معادن در این ولسوالی قرار ذیل میباشد.
الف: معدن پپړک:
معدن پپړک ولسوالی کامدیش ولایت نورستان یکی از بزرگ ترین معادن در سطح این ولایت شمرده می شود که در جریان 12 سال گذشته به شکل غیر فنی و قانونی توسط مواد منفجره کندن کاری و استخراج از آن صورت می گرفت که اکنون به دلیل نبود مواد منفجره کندن کاری  و استخراج از آن توقف یافته است.
ب: معدن نیچیگل:
این معدن بیروج از نگاه کیفیت و حجم درجه اول در سطح جهان میباشد که زمان شهید سردار محمد داوود خان توسط روس ها کشف گردیده است، که در همان وقت توسط دیوار سمنتی ره آن مسدود گردیده است.
معادن ولسوالی واما:
در ولسوالی واما ولایت نورستان یک تعداد معادن سنگ های قیمتی وجود دارد، اما تا بحال کدام سروی و بخاطر شناسایی معادن این ولسوالی نگرفته است، تا بحال 4 معدن در این ولسوالی وجود دارد که از سوی باشنده گان محل به شکل غیر فنی وغیر قانونی کندکاری و قاچاق می شود.
معادن بیروچ ولسوالی ننگراج:
نسب به هر ولسوالی دیگر ولایت نورستان در این ولسوالی معادن بیشتر وجود دارد، که دارای کیفیت عالی و حجم بیشتر میباشد، که با داشتن معدن بیروچ بیشتر یکی از ولسوالی های سرشار از معدن بیروچ به شمار میرود که به اندازه وسیع استخراج در آن جریان دارد. همچنان یک تعداد سنگ های قیمتی دیگر نیز در این ولسوالی شناسایی شده و تاهنوز مشخص نگردیده است که این سنگ در کدام قسمت این ولسوالی و چی پیمانه سنگ قیمتی موجود است.
معادن زمرد:
زمرد که در سطح جهان یکی از مهم ترین سنگ های قیمتی به شمار میرود، در ولایت نورستان به پیمانه ه وسیع وجود دارد که بدون افراد مسلکی و وسایل پیشرفت استخراج فنی و مسلکی از این معدن ناممکن میباشد که به همین دلیل استخراج آن نسبت به بیروچ بسیار کم میباشد.
معدن زمرد در پارون مرکز ولایت نورستان و یک برخی ولسوالی ها چون: پیشکی، ننگراج، وانت وایگل، کشتون و برخی ساحات دیگر دیده شده است.
یاقوت:
معادن سنگ های قیمتی یاقوت پارون مرکز ولایت نورستان و ولسوالی ها دواب و واما وجود دارد که فعلا در ولسوالی های مذکور با معادن دیگر یکجا استخراخ می شود.
نیلم و اناردانه:
این نوع سنگ های قیمتی را بخاطر اناردانه می گویند، چون مانند دانه ها انار کوچک میباشد که از آن بخاطر سیستم های طیاره و اتوم استفاده صورت میگیرد. انار دانه در ولسوالی ننگراج ولایت نورستان به پیمانه وسیع وجود دارد که از سوی باشنده گان محل به شکل غیر فنی و غیر قانونی استخراج صورت میگرد.
 هر چند در ساحه این قرار دارد، تحت کنترول حکومت میباشد، اما از سوی اداره معادن و پطرولیم تا بحال معلومات در مورد این معدن به رسانه ها داده نشده است.
قابل ذکر است که در مرکز و تمامی ولسوالی ها ولایت نورستان سنگ های قیمتی بیروچ و صوفی بیروچ موجود میباشد، که به علت خبر نبودن مردم حل از اکثریت معادن سبب شده است که از استخراج غیر فنی و غیر قانون از در امان بماند.
محبوب شاه محبوب