تالقان (پژواک ١٤قوس ٩٢) : تخار ازجملۀ ولايات شمالشرق بوده وداراى ۴۶ معدن مختلف است که در شمارى از آنها بيش از۱۵۰۰ کارگر مصروف کار میباشند.
تحقيقات ومطالعات جیولوژیکی نشان داده است که در این ولایت ذخایر فراوان معـدنی وجوددارد، اما تا هنوز درردیف ولایاتى قراردارد که ذخایر معدنی آن دست ناخورده مانده است.
اگراز ذخایر معدنی تخاراستفاده لازم صورت بگیرد، نه تنها اقتصاد اين ولايت رشد ميکند،بلکه در سطح کشور میتواند تاثیر مثبت در تقويت اقتصادی رونما سازد.
اين معادن در ولسوالی هاى چاه آب ، كلفگان، نمک آب ،چال ، بنگى و ورسج موقعيت دارند.
ازجملۀ مشهورترين معادن مى توان ازمعدن نمک تاقچه خانه درولسوالى نمک آب، معدن طلا درولسوالى چاه آب ،معدن زغال سنگ بزغر در ولسوالى چال و معدن زغال سنگ گزستان درولسوالى كلفگان نام بُرد.
معدن نمک لته بند، قُرغ ساى و ارچه كوتل در كلفگان ، معدن نمک تاقچه خانۀ نمک آب، معدن طلاى نورابه وسمتى در چاه آب و زغال سنگ گزستان كلفگان ازجمله معادنى اند كه درسالهاى اخير به قرارداد رفته و فعلاً کار استخراج آن جریان دارد.
قرار داد معدن طلاى نورآبه توسط شركت ويسكو، طلاى سمتى توسط شركت ويسلند وزغال سنگ ولسوالى چال توسط برداران خالدعزيز ومعدن نمک قُرغ ساى كلفگان توسط خواجه آفشه عقد شده است.
امنيت اين معادن از سوى محافظين شركت هاى قراردادكننده تامين ميگردد.
بايد گفت كه معادن نمک درولسوالی نمک آب و کلفگان ازجمله بزرگترین معـادن نمک درافغانستان است که دارای اهمیت فراوان می باشد.
در گذشته نمک از معدن تاقچه خانه بصورت غیر فنى استخراج مى شد و توسط تیشه به شکل خشت استفاده می گرديد و مردم آنرا خود سرانه عرضه ميکردند، اما از سال ١٣٨٤ بدينسو که با يک شرکت داخلى قرار داد شده، استخراج آن به شکل قانونى در آمده است.
اما مسوولان رياست معدن تخار ميگويند که قرارداد معدن را با آن شرکت به علتى که استخراج نمک ابتدايى و کم بود، دو ماه قبل فسخ نموده اند و با يک شرکت ديگر داخلى بنام ويسکو قرار داد شده است که اکنون مقدار استخراج آن بلند رفته است.
به گفتۀ آنها، درين معدن ٤٠٠ کارگر کار مى کند و روزانه ١٠٠ تا ١٥٠ تن نمک استخراج ميگردد.
اين شرکت وسايل توليد را از امارات متحدۀ عربى وارد نموده و نمک به شکل ميکانيزه و فنى استخراج و توليد ميگردد.
نمک تاقچه خانه علاوه بر تخار به ساير ولايات نيز صادر ميگردد.
گفته شده است كه امسال ازمعادن نمک تاقچه خانه نمک آب، معادن نمک كلفگان وموادساختمانى حدود ۹ ميليون افغانى عايد بدست آمده است .
مسوولان رياست صحت عامۀ تخار ميگويند که آنها چهار سال پیش سکتورخصوصی را تشویق نمودند تا در شهر تالقان، یک فابریکه تولید نمک خوراکی آیودین دار را تاسیس کنند، که سرانجام چنين فابريكه اى سه سال قبل تاسیس گرديد.
رياست صحت عامه، آيودين را بصورت رايگان به اين فابريكه ميدهد وفابريكه، نمک آيودين دار را توليد وبه دسترس مردم قرارميدهد. اين نوع نمک صحى بوده و در کاهش مرض جاغور نيز موثر واقع ميشود.
مرض جاغور از اثر استفادۀ زياد نمک غير صحى به وجود مى آيد که اين مرض در ولايت تخار در گذشته بيشتر بود.
افزون از ذخایر معـدنی یادشده، معادن دیگرنیز در تخار وجود دارد که شامل معـدن نمک کلفگان ومعدن طلا در ولسوالى چاه آب در جواردرياى کوکچه اند و ولايت تخار با استفاده از ذخایر معـدنى خود میتواند دربازسازی و انکشاف بعدی ، برنامه هاى مثمری را درنظربگیرد .
١- معـدن طلا درولسوالی چاه آب:
اين معدن درقریه نورابه در١٠ کیلومتری شمال ولسوالی چاه آب قرارداشته و درسال ۱۳۶۶ هجرى شمسى توسط اتحاد شوروى سابق کشف گرديد که در آن وقت ٢٦٠ تن طلا تخمین شده است.
این معدن در سال ١٣٨٦ توسط یک کمپنی امریکایی قرار داده شده است که فعلاً هم روند استخراج طلا در آن جریان دارد و به شمول سه انجنير روسی، بیش از يکصد کارگر افغان در آن کار مينمايند.
٢- نمک تاقچه خانه :
اين معدن در ولسوالى نمک آب موقعيت دارد و ازايجاد خط ابريشم حدود دو هزار سال پيش كشف شده است، اما در سال ١٩٧٠ ميلادى مجدداً کشف گردید و از آن بعد کار استخراج معدن تاحال جریان دارد.
٣-معدن نقره :
اين معدن در ساحه سر رستاق در ولسوالی رستاق جود دارد، اما تا هنوز حجم و اندازه آن معلوم نگردیده است.
٤-معادن زمرد و سنگ ابرک:
اين دو معدن در ولسوالی اشکمش موقعيت دارد که تا هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته است.
٥-معدن نفت:
علایم موجودیت نفت( تيل) در ولسوالی بهارک نیز دیده شده است، اما تا حال وزارت معادن و پترولیم بخاطر کشف نفت دراین منطقه سروی نکرده است.
دركُل ولسوالى هاى مارواى كوكچه كه موسوم به حوزه فرو رفتگى افغان تاجک است، احتمال دارد که معادن نفت درآن كشف شود، اما تاحال درين خصوص توجه نشده است .
ماوراى کوکچه، در سرحد با تاجکستان واقع بوده و شامل ولسوالی های دشت قلعه، ینگى قلعه، درقد، خواجه بهاوالدين، خواجه غار و رستاق ولايت تخار است.
معادن ديگر تخار:
تخارهماگونه اى که ازجمله ولایات درجه دوم افغانستان ازلحاظ داشتن منابع طبیعی وچشمه های عایداتى برای دولت محسوب ميشود، دارای منابع طبیعی ازقبيل پترول ،نمک، زغال سنگ ،طلا،گوگرد «سلفر» آهن و... را در بطن خود جا داده است که اکثراين معادن تاحال کشف نشده و یا هم ازآن استفاده صورت نگرفته است.
در معادنى که فعلاً استخراج آن جریان دارد در حدود ۱۵۰۰ كارگر روزانه مصروف كار بوده و آنان ازسوى شركت هاى قرارداد كننده از١٠ الى ٢٥ هزارافغانى معاش ماهواردربدل كار خود دريافت ميکنند.
هدايت الله همدرد
