کابل (پژواک،٤ ميزان ٩٧): سطح آگاهى زنان کوچى در مورد انتخابات بسيار پايين است و اين مشکلِ زمينه ساز فساد در انتخابات، سبب مى­شود که زنان کوچى نتوانند آراى شان را به گونۀ درست استعمال کنند.
کمیسیون مستقل انتخابات مى­گويد که قرار است برنامۀ آگاهى دهى را فردا (پنجم ميزان) آغاز کند؛ اما به گفتۀ برخى نهادهاى ناظر انتخابات، زمان باقى مانده به انتخابات، براى آگاهى دهى به مردم کافى نيست. 
قرار است انتخابات ولسى جرگه در ٢٨ ميزان (٢٤ روز بعد) برگزار شود. 
به اساس معلومات کميسيون مستقل انتخابات، در سطح کشور حدود نُه میلیون تن راى دهنده ثبت نام کرده اند که حدود ٣٤ درصد آنها را زنان تشکيل مى دهند و ٢٥٦٥ تن به شمول ٤١٧ زن نامزد ولسى جرگه مى باشند.
کميسيون، بدون تفکيک زن و مرد نوشته است که در ميان راى دهنده گان، بيش از ١٦٨ هزار تن کوچى مى باشند که در تمام ولايت هاى کشور به استثناى پنجشير، باميان و نورستان ثبت نام کرده اند.
براى کوچى­ها که هشت زن و ٣٦ مرد نامزد دارند، تمام افغانستان؛ اما براى ديگران هر ولايت يک حوزۀ انتخاباتى مى باشند.
هر راى دهندۀ کوچى بايد در محل راى دهى در روز انتخابات، برعلاوۀ طى کردن مراحل ديگر چون چک تذکره و برچسب انتخابات در آن، نشانى انگشت توسط رنگ و غيره، نامزد مورد نظر شان را در ورق راى دهى ميان ٤٤ نامزد يادشده، دريابد.
همچنان راى دهنده بايد بداند که چگونه در ورق راى دهى نامزد مورد نظر را انتخاب کند؛ در غير آن يا در عوض نامزد مورد نظر به کسى ديگرى راى خواهد داد و يا هم به دليل نشانى نکردن درست نامزد، راى او باطل خواهد شد. 
اين در حالى است که آژانس خبرى پژواک، با شمارى از خانم هاى کوچى در ولايت هاى خوست، ننگرهار و کابل گفتگو نموده و تمام آنها گفته اند که در مورد شيوۀ راى دادن چيزى نمى­دانند. 
خانم جانه کوچى که ٢٣ سال عمر دارد، در منطقۀ موسوم به «خانی خوړ» در مرکز ولايت خوست با خانواده خود زندگى مى کند. 
او که سواد ندارد، براى شرکت در انتخابات ثبت نام کرده است؛ اما نمى داند که چگونه راى بدهد.
وى که در انتخابات گذشته شرکت نداشته، گفت: «تنها مى دانم که راى در صندوق انداخته مى شود؛ اما نمى دانم که پيش از انداختن راى در صندوق چه بايد کرد.»
خانم جانه افزود که هيچ کس در مورد انتخابات به او معلومات و آگاهى نداده است. 
او درمورد زمان دقيق انتخابات نيز نمى­داند و گفت مى­خواهد به کسى راى دهد که براى کوچى­ها مکاتب و کلينيک هاى صحى ايجاد کند. 
اما خانى ٣٥ ساله، خانم ديگر کوچى که در همين منطقۀ خوست با خانواده اش زندگى دارد و براى شرکت در انتخابات ثبت نام نکرده است، در مورد انتخابات گفت: «کدام انتخابات، چه وقت است؟»
زمانى که خبرنگار پژواک به او در مورد انتخابات معلومات داد و تفهيم کرد که در انتخابات مى­تواند يک تن را به حيث نماينده کوچى­ها در ولسى­جرگه انتخاب نماید تا براى حل مشکلات کوچى­ها کار کند، گفت: «تذکره ندارم، اگر مى­داشتم به کسى راى مى­دادم که افغانستان را آباد و مشکلات کوچى­ها را حل کند.»
از اين سخنان اين خانم معلوم مى­شود که با بلند رفتن سطح آگاهى مردم، علاقمندى آنان به شرکت در انتخابات بيشتر مى­شود. 
همچنان اناره خانم کوچى، باشندۀ کنونى منطقۀ سربند ولسوالى کامۀ ولايت ننگرهار که براى شرکت در انتخابات ثبت نام نکرده است، گفت که هيچ چيزى در مورد انتخابات و چگونگى راى دهى نمى­داند؛ زيرا او در انتخابات گذشته نيز شرکت نکرده است. 
او که چهل سال سن دارد، گفت که هيچ کس تا حال در مورد انتخابات نه تنها به وى، بل به کوچى هايى که در اين منطقه زندگى دارند، آگاهى نداده است.
خانم هاى ديگر کوچى اين منطقه نخواستند با خبرنگار پژواک گفتگو کنند؛ اما اناره از حکومت خواست که به زنان کوچى مانند ساير زنان کشور توجه کند.
اين مشکل در کابل پايتخت کشور که نزديک به نيمى از راى دهنده گان کوچى در آن ثبت نام کرده اند، نيز وجود دارد. 
شين گل، يک دوشيزۀ کوچى است که در منطقۀ پلچرخى شهر کابل با خانواده اش زندگى مى­کند و براى شرکت در انتخابات ثبت نام کرده است.
اما او نيز در مورد شيوۀ راى دهى چيزى نمى دانست و گفت: «مجبور هستم در روز انتخابات از کارمندان کميسيون انتخابات کمک بگيرم که چه قسم راى بتم.»
او افزود تا امروز که کمتر از يک ماه به روز انتخابات باقى مانده است، هيچ نهاد دولتى وغيردولتى در مورد انتخابات و شيوۀ راى دهى، به او و هيچ کس از کوچى­هايى که در اين منطقه زندگى دارند، آگاهى نداده است. 
دوشيزه شين گل که سواد ندارد، هنوز تصميم نگرفته است که به چه کسى راى بدهد؛ اما افزود:« به کسى راى مى دهم که براى دختران کوچى کورس­هاى سواد آموزى، خياطى و غيره را ايجاد کند.»
برخى خانم هاى تعليم يافتۀ کوچى نيز آگاهى کامل در مورد انتخابات و چگونگى راى دهى ندارند. 
بى بى نسيمه يک تن از خانم­هاى کوچى که به حيث سرمعلم مدرسۀ «جنت گل خان» در پلچرخى کار مى کند، گفت:«من تذکره خوده برچسب زده ام و مى خواهم در انتخابات شرکت کنم و حتماً شرکت مى کنم؛ چرا که يک پروسه ملى ما است.» 
وى به سوالى در مورد انتخابات و دادن راى گفت: «انتخابات به خاطر انتخاب وکيل ما در پارلمان است؛ اما راست بگويم در مورد شيوۀ راى دادن چيزى نمى­فهمم.» 
نسيمه افزود به دليلى چگونگى دادن راى را نمى داند که در انتخابات گذشته، شيوه راى دهى از طريق کارت مخصوص صورت مى گرفت؛ اما اکنون قرار است از سيستم بايومتريک استفاده شود، که وى در مورد آن هيچ چيزى نمى­داند. 
به گفتۀ او تا حال هيچ ارگانى نه تنها به زنان، بل که به مردان کوچى نيز در حالى در مورد انتخابات آگاهى نداده است که کوچى­ها بيشتر نسبت به ديگران، به آگاهى در اين مورد نياز دارند. 
نسيمه از کميسيون مستقل انتخابات، خواستار دادن آگاهى براى تمام مردم به خصوص کوچى­ها در مورد انتخابات شد. 
چالش نگران کننده
حکمت الله حکمت سرپرست رياست کوچى­ها بدون ارايه آمار گفت که از يک سو رقم راى دهنده گان کوچى براى انتخابات پيش رو نسبت به انتخابات گذشته کم است و از سويى هم کسانى که براى انتخابات ثبت نام کرده اند، آگاهى لازم در مورد انتخابات ندارند. 
او بدون ارايه جزييات، «تعصب با کوچى­ها در پروان و باميان در اخذ تذکره ها» را دليل کاهش راى دهنده گان کوچى نسبت به گذشته دانست. 
حکمت افزود: «عدم آگاهى کوچى­ها در مورد انتخابات و شيوۀ راى دهى، يک چالش عمده و براى ما نگران کننده است.» 
وى گفت که رياست عمومى کوچى ها بارها اين مشکل را با کميسيون مستقل انتخابات مطرح کرده و خواهان رسيدگى به آن شده؛ اما تا حال برنامه هاى آگاهى دهى نداشته است.
روبينا همدرد مسئول بخش دادخواهى شبکۀ زنان افغان در مورد گفت: «واقعا که آگاهى دهى کمتر صورت گرفته و سطح آگاهى تمام زنان به خصوص زنان کوچى بسيار، بسيار کم است و مه فکر مى کنم براى کوچى ها اصلا آگاهى دهى نشده باشد.»
به گفته او شبکۀ زنان افغان، برنامه­هاى آگاهى دهى براى زنان در مورد انتخابات را در برخى ولسوالى هاى کابل و ولايات ديگر راه اندازى نموده، ولى تا کنون مشخصاً براى زنان کوچى­ اين چنين برنامه نداشته است؛ زيرا در آن ولسوالى­ها کوچى­ها زندگى نداشته اند.
اما او افزود: «حال که با شما صحبت کردم، متوجه همين باريکى شدم، با در نظر داشت امکانات، براى زنان کوچى­ برنامه­هاى آگاهى دهى را راه اندازى خواهيم کرد.»
اثرات سؤعدم آگاهى در مورد انتخابات
روبينا همدرد مسئول بخش دادخواهى شبکه زنان افغان، عدم آگاهى مردم به خصوص براى زنان و خاصتاً زنان کوچى در مورد انتخابات را به عنوان يک چالش ياد کرد.
به گفتۀ او احتمال دارد که از يک سو شرکت زنان کوچى در انتخابات در مقايسه با ساير خانم ها کمرنگ باشد و از سويى هم، عدم آگاهى آنها سبب خواهد شد که نتوانند راى شان را به گونۀ درست استعمال کنند.
همچنان همدرد گفت به همين دليل احتمال دارد عدم آگاهى لازم از حق راى دادن، سبب شود که مردها، خانم هاى کوچى را مجبور به دادن راى به نامزد مورد نظر آنها (مردها) کنند.
يوسف رشید رئیس اجرایی مؤسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان(فیفا) نيز گفت که عدم آگاهى خانم هاى کوچى در مورد شيوه راى دهى و حق راى، سبب خواهد شد که در کنار سوء استفاده ها و تقلب، راى شمار زياد اين خانم ها باطل نيز شود.
تلاش کميسيون براى آگاهى دهى
ذبيح الله سادات معاون سخنگوى کميسيون مستقل انتخابات گفت که کميسيون تا حال براى آگاهى دهى به مردم، پيام هاى راديويى، تلويزيونى و صدها بيلبورد­ را تهيه می کرد. 
وی گفت که از روز پنجشنبه (پنجم ميزان) برنامه هاى آگاهى دهى در مورد انتخابات و شيوه راى دهى نه تنها براى کوچى ها بل در سراسر کشور آغاز مى شود.
موصوف به سوالى مبنى بر اينکه آيا در ٢٣ روز براى تمام راى دهندگان آگاهى لازم داده شده مى­تواند، گفت کميسيون تلاش دارد که تا حد امکان اکثريت مردم از برنامه آگاهى دهى مستفيد شوند.
براى آگاهى دهى دير شده است
رئیس اجرایی فیفا گفت که راه اندازى برنامه آگاهى دهى در مورد انتخابات از سوى کميسيون مستقل انتخابات و نهاد­هاى مدنى براى تمام مردم به خصوص اقليت هاى کشور چون کوچى ها بسيار ضرورى است.
اما به باوراو بسيار مشکل است که کميسيون مستقل انتخابات و نهادهاى غيرحکومتى همکار در اين بخش، با در نظرداشت «مديريت نادرست» و مشکلات امنيتى موجود، در کمتر از يک ماه که به انتخابات مانده است، در تمام افغانستان برنامه هاى آگاهى دهى را طورى که لازم است، راه اندازى نمايند.
به گفتۀ او، فيفا قبلا از کميسيون انتخابات و ارگان­هاى ذيربط خواسته بود که به آگاهى عامه در مورد انتخابات بيشتر توجه کند؛ اما نتيجه اى در پى نداشت.