نويسنده: محمد اکرم انديشمند
دکتور اشرف‌غنی احمدزی، در مقایسه با داکتر عبدالله عبدالله که هر دو برای احرازِ مقام ریاست جمهوری در دور دومِ انتخابات به رقابت می‌پردازند، ده نقطه ضعف را در این رقابت با خود حمل می‌کند؛ درحالیکه رقیبِ او، از این نقاط ضعف مبرا است:
بیماری
دکتور اشرف‌غنی احمدزی، به بیماری معده دچار است و گفته می‌شود که به‌صورتِ مداوم از ادویه استفاده می‌کند؛ اما رقیبِ او داکتر عبدالله، از صحتمندیِ کامل برخوردار است.
کهولت سن
دکتور اشرف‌غنی احمدزی دارای سنِ بالاست؛ درحالیکه داکتر عبدالله از او جوان‌تر می‌باشد. ظرفیت کاری و تواناییِ اشرف‌غنی احمدزی، با سنِ بالا و ضعف جسمیِ ناشی از بیماری و کبر سن در کرسی ریاست‌جمهوری، بسیار کمتر از داکتر عبدالله خواهد بود. مهم‌ترین نشانۀ ناتوانی دکتور اشرف‌غنی احمدزی در مبارزات دور نخستِ انتخابات در هرات به چشم خورد. او دچار ضعفِ شدید و بیهوشی شد و یک روز در حالت وخیمِ صحی به‌سر برد.
عصبانیت و پرخاش‌گری
دکتور اشرف‌غنی احمدزی، آدمی عصبی، پرخاش‌گر و احساساتی است. به گونۀ غیرطبیعی و غیرعادی، برافروخته و خشمگین می‌شود. نابردبار و انتقادناپذیر است. به‌سرعت و شدت واکنشِ قهرآمیز نشان می‌دهد. حتا در سخنرانی‌های رسمی خود این عصبانیت، پرخاش‌گری و نابردباری را بروز می‌دهد. وی با چنین ویژ‌گی‌هایی در مسند ریاست‌جمهوری افغانستان به عنوان کشوری فرورفته در بحران، خود به عاملِ بحران تبدیل می‌شود. درحالیکه داکتر عبدالله شخصیتی آرام و متین دارد.
سخنرانی ناخوشایند و آزاردهنده
دکتور اشرف‌غنی احمدزی، به‌گونۀ نامطبوع و تخریش‌کننده سخنرانی می‌کند. او پس از دقایقی کوتاه از یاد می‌برد که سخنرانی‌اش از طریق بلندگو به آسانی شنیده می‌شود. صدای بلندِ اشرف‌غنی در هنگامِ سخنرانی، گوشِ شنوند‌گان را می‌آزارد. حرکاتِ او در جریان سخنرانی نیز ملالت‌آور و غیرطبیعی است. شاید این مشکل وی، ناشی از بیماری و عصبانیتِ او باشد.
برخلاف موصوف، رقیبِ او داکتر عبدالله عبدالله، سخنرانی‌ها و بیاناتِ خود را آرام و به‌صورتِ طبیعی و راحت ارائه می‌کند و موجب ملالت نمی‌شود.
تابعیت خارجی و همسرِ خارجی
دکتور اشرف‌غنی احمدزی تابعیت امریکایی دارد. صرف‌نظر از این‌که او این تابعیت را پس از نامزدی به ریاست‌جمهوری افغانستان از دست داده باشد یا نه، وی حدود سه دهه را در غرب سپری کرده است. قانون اساسی، فردی را مستحق ریاست‌جمهوری می‌داند که تنها تابعیت افغانستان را داشته باشد. افزون بر آن، همسر او خارجی با پیشینۀ متفاوتِ دینی است. این درحالی است که داشتن همسر خارجی با این ویژگی، از نظر ذهنی و فرهنگی برای افکار عامه در افغانستان پرسش‌برانگیز می‌باشد؛ اما برخلاف اشرف‌غنی احمدزی، عبدالله عبدالله تابعیتِ هیچ کشوری غیر از افغانستان را ندارد و سال‌های عمر خود را هم در افغانستان سپری کرده است.
عصبیت قومی
هرچند دکتور اشرف‌غنی احمدزی به‌صورت علنی در برنامۀ رسمی خود تعصبِ قومی و زبانی را نگنجانیده؛ اما نشانه‌های تعصب در رفتار و گفتارِ وی در طول مبارزات انتخاباتی‌اش به مشاهده رسیده است. این نمونه از اظهارنظرِ غیرعلمی وی که «در میان خارجی‌ها و حتا عالمان‌شان احمق زیاد است؛ اما افغانِ احمق وجود ندارد»، از تمایلاتِ تعصب‌آمیزِ او سرچشمه می‌گیرد.
یکی از نشانه‌ها و تمایلات تعصب‌آمیزِ وی بر مبنای هویت قومی، این است که او پیوسته از اتحاد فرزندانِ احمدشاه ابدالی و میروس‌خان هوتکی سخن می‌گوید و از جدایی میانِ فرزندانِ آنها هشدار می‌دهد. درحالیکه تمام اقوام افغانستان برمبنای قانون اساسی، از حق مساوی برخورداراند و هرگونه تبلیغ پرسش‌برانگیز به‌نام فرزندان احمدشاه و میرویس‌خان، نه‌تنها با یک‌پارچگی و برابریِ حقوقیِ اتباع افغانستان متناقض است، بلکه نوعی برتری‌جویی و برترانگاری در جامعۀ چندقومیِ افغانستان به شمار می‌آید.
اما داکتر عبدالله رقیب انتخاباتیِ او در تمام افغانستان، بر وحدت ملی و حقوقِ شهروندی تأکید می‌کند و هیچ‌گونه تعصب و تبعیضِ قومی و زبانی در اندیشه و رفتارِ او مشاهده نمی‌شود.
مبالغه و خیال‌پردازی
دکتوراشرف‌غنی احمدزی عليرغم تحصیلاتِ اکادمیک و زند‌گی در جامعۀ غربی، وعده‌های انتخاباتیِ خود را با مبالغه و خیال‌پردازی‌های غیرعملی و به دور از واقع‌گرایی ارائه می‌کند. به گونۀ مثال، او از اشتغال‌زایی برای میلیون‌ها بی‌کار و اعمار بیش از یک میلیون خانه در افغانستان سخن می‌گوید؛ حتا رؤسای جمهور در پیشرفته‌ترین کشورهای صنعتی جهان نمی‌توانند اشتغال‌آفرینی چندمیلیونی در یک دور محدود حکومتِ خویش ایجاد کنند. درحالیکه افغانستان یکی از فقیرترین و نیازمندترین کشورهای دنیا است. از سوی دیگر، اشرف‌غنی احمدزی نمی‌گوید که او چندمیلیون شغل را در افغانستان چه‌گونه و از کدامِ منابع و عواید و در کدام بخش‌های اجتماعی و اقتصادی ایجاد می‌کند؟
اما داکتر عبدالله نامزد رقیبِ او پیوسته بر واقع‌گرایی تأکید می‌کند و می‌گوید که با سیاستِ وعده‌های غیرعملی و نامحتمل و روش پوپولیستی، مخالف است و آن‌چه را که بسیار نامحتمل و غیرعملی باشد، به مردم افغانستان وعده نمی‌دهد.
ضعف پذیرش اجتماعی
اشرف‌غنی احمدزی از پذیرشِ گستردۀ اجتماعی در میانِ تمامِ اقوام افغانستان برخوردار نیست. آیا موصوف با این ضعف قادر خواهد شد وفاق ملی را در جامعۀ متکثر افغانستان به میان آورد؟… از سوی دیگر، او جنرال عبدالرشید دوستم را به عنوان معاون اولِ خود در تکت انتخاباتی برگزید و با او در دور اول کمپاین انتخاباتی به ولایات شمال افغانستان سفر کرد؛ اما جنرال مذکور را در سفر به ولایات جنوب با خود نبرد و حتا از نمایش تصویرهای مشترکِ خود با وی نیز اجتناب ورزید. کسب آرای قابل ملاحظه برای اشرف‌غنی احمدزی در ولایات شمالی جوزجان، فاریاب، بدخشان و تخار در واقع رای به دوستم بود.
اما عبدالله عبدالله رقیب اشرف‌غنی احمدزی در تمامی ولایات افغانستان و از میان جوامع مختلف قومی، رای قابل ملاحظه به‌دست آورد. داکتر عبدالله با داشتن مادر تاجیک پنجشیری و پدر پشتون قندهاری، ظرفیت و فرصتِ کسب اعتماد مردم را در تحقق وفاق و وحدتِ ملی افغانستان بیشتر دارد.
ناسازگاری با سیاستِ مدنی و جامعۀ شهروندی
دکتور اشرف‌غنی احمدزی به‌رغم آنکه سه دهه از عمر خود را در جامعۀ غربی به‌خصوص ایالات متحدۀ امریکا سپری کرده و با کسب حقِ شهروندی در آن جامعۀ مدرن تا سطح دکتورا تحصیل و تخصص یافته؛ اما در سیاستِ افغانستان با شیوه‌های سنتی و متعارض با قواعد شهروندی و مدنی عمل می‌کند. او در مبارزات دور اول انتخابات ریاست جمهوری، از مشکلِ خود با واژۀ شهروند سخن گفت. او در برنامه‌ها و مبارزات انتخاباتی خویش، با نسخۀ قومی‌سازیِ سیاست وارد شد و در مرحلۀ جدید مبارزات انتخاباتی، به تعدیل قانون اساسی در جهت ایجاد معاونتِ سوم برای قومیت تاجک تأکید کرد. او با این کار، اندیشه و پیام قومی‌سازیِ قدرت و سیاست را در افغانستان به‌جای ایجاد جامعۀ شهروندی و ملت ـ شهروند ارائه داشت.
عدم حضور در افغانستان و میان مردم
دکتور اشرف‌غنی احمدزی، بیشترين سال‌های عمر خود را ـ در حساس‌ترین مقطع تاریخِ افغانستان در سه دهۀ اخیر سدۀ بیستم ـ در خارج از کشور سپری کرده است. او هرگز در سال‌های سخت و دشوار، نه بار مقاومت و مبارزه با تجاوز نظامی شوروی را به‌دوش کشید و نه بار مقاومت و مبارزه علیه تروریزمِ القاعده و طالب را که با حمایت و دخالتِ پاکستان انجام یافت.
اما برخلاف وی، دکتور عبدالله تمامِ سال‌های دشوار را در داخل افغانستان و در سخت‌ترین شرایط سپری کرد. مسلم است که برای مردم یک کشور، زمام‌دار قابل اعتماد، تبعۀ همان کشور است که در شرایط سخت و ناگوار در میانِ مردم و در داخلِ سرزمینِ خود به‌سر برده باشد.
ياداشت در باره اين مناظرۀ رسانه اى- نوشتارى آژانس خبرى پژواک:
آژانس خبرى پژواک، نوشته هاى دقيق نويسندگان حمايتى کانديدان رياست جمهورى را به نشر میرساند که در آن، لياقت و علت کانديداتورى نامزد دلخواه شان، نمونه هاى برترى برکانديدان ديگر و نقاط ضعف ساير کانديدان، در آن گنجانيده شده باشد. آژانس خبرى پژواک، چون يک ادارۀ غيروابسته و مستقل است، از نوشته ها حمايت نمى کند؛ اما نوشته ها، بيان کنندۀ نظريات خود نويسندگان بوده و مسووليت آن نيز به دوش آنها خواهد بود.
