جلال آباد (پژواک، ۲۲جوزا ٩٢): مسوولين ننگرهار مى گويند که  ٧٥درصد اقتصاد مردم اين ولايت، بر زراعت و مالدارى استوار است؛ اما در بعضى بخش هاى زراعتى، هنوزهم مشکلاتی موجود است که بر اقتصاد دهاقين، تاثير منفى گذاشته است.
آنها مى گويند که در چند سال گذشته، کارهاى زياد دربخش زراعت صورت گرفته و در اقتصاد اکثر زارعين تغيير مثبت آمده؛ اما مشکلات هنوزهم موجود است و لازم است که فابريکات بزرگ پروسس، گدام هاى بزرگ به هدف نگهدارى محصولات، و پروگرام هاى مربوطه ايجاد گردد؛ تا مشکلات موجود حل شود.
زراعت:
انجنيرمحمدحسين ساپى رييس زراعت و مالدارى اين ولايت، به آژانس خبرى پژواک گفت که پيشرفت در بخش زراعت در اين ولايت، نسبت به سال گذشته دوبرابر صورت گرفته است.
وى افزود که برخى مناطق نيز وجود دارد که باکمبود آب مواجه است؛ اما زمين هاى حاصل خيز نيز در ولايت ننگرهار موجود است.
وى گفت: "زمين هاى حاصل خيز در ولسوالى هاى بتى کوت، کامه، ښيوه، دره نور، مهمندره، غنى خيل، سرخرود، بهسود و  شمارى از ولسوالى هاى ديگر موجود بوده و آب، در آن بيشتر پيدا ميشود."
به گفتۀ رييس، اگر بخش زراعت و مالدارى مورد توجه قرارگيرد و نياز مردم از نگاه کمبود آب فراهم گردد، پس اقتصاد زراعتى پيشرفت خواهد کرد.
به گفتۀ وى؛ زرات و مالدارى به سوى مکيانيزه و ماشينى شدن ميرود و در ولايت ننگرهار، بسيار زياد پيشرفت کرده است؛ بانک انکشاف زراعتى ميتواند در اين بخش، اقتصاد زراعتى مردم را بر پا ايستاده کند.
بر اساس معلومات رياست، دهاقين همه ساله از ٧٥٠هزار جريب زمين آبى و ١٧٠جريب زمين للمى، هزاران تُن حاصلات زراعتى  به دست ميى آورند.
به گفتۀ رييس زراعت،  در ولايت ننگرهار همه سال هزاران تن گندم، جوارى، جو، برنج، مى، و سبزى توليد ميشود که اکثراً در ننگرهار و ولايات همجوار به مصرف ميرسد.
به گفتۀ وى، در اين ولايت ميوه هايى چون زردالو، آلوچه، انگور، شفتالو و خانواده هاى ستروس که مالته، نارنج و همچو چيزهاى ديگر که مربوط آن ميشود، موجود است.
ساپى گفت: "هزاران جريب فارم نارنج، چکالتر، مالته و تورنجان در ولسوالى بتى کوت وجود دارد."
موصوف افزود که همه ساله هزاران تن گندم، خربوزه و تربوز، از اين فارم ها به دست آورده و اکثر آن در ولايت و مرکز مصرف ميشود.
وى گفت که زمينه را براى کشت زعفران در ولايت ننگرهار مساعد نموده و چند قطعه زمين را به شکل آزمايشى کشت کرده، که حاصل قناعت بخش داده و همچنان سردخانه هايى را در ولسوالى هاى مختلف ايجاد نموده است.
موصوف افزود که فارم هاى بزرگ چوچه هاى مرغ، در اين ولايت موجود بوده و همچنان يک فابريکۀ پروسس لبنيات فعال است.
انجنير زيارت گل راحل رييس کانال ننگرهار، به آژانس خبرې پژواک گفت که کانال ننگرهار، امسال پروژه هاى زيادى روى دست دارد، که در بخش هاى مختلف تطبيق خواهد شد.
به گفتۀ وى، هم اکنون فابريکه زيتون در ننگرهار فعاليت دارد و زيتون آن از فارم ها به دست مى آيد.
وى علاوه کرد: "فابريکه هاى روغن زيتون، اچار، مربا و برخى توليدات ديگر داريم که اکنون نيز فعاليت مى کنند."
از سوى ديگر زمينداران و دهاقين ننگرهار شکايت دارند که در فصل کنونى، رومى زياد کشت کرده اند؛ اما بازار لازم را ندارد. وى گفت رومى فعلاً زياد شده و کدام محل نگهدارى آن در ننگرهار وجود ندارد؛ پس اين  يگانه علت است که آنها همه ساله بجاى مفاد، تاوان ميکنند.
وى گفت: "با زياد شدن رومى، حتى يک سير به ٤٠ افغانى هم فروخته نميشود، پس به پاکستان قاچاق ميشود؛  آنجا در ساختن رُب مورد استفاده قرار ميگيرد و بعداً دوباره به ما فروخته ميشود."
موصوف افزود که اگر يک ستور(ذخيره) بزرگ جهت نگهدارى سبزى در ننگرهار ايجاد گردد، پس نقش مثبت در اقتصاد دهاقين بازى خواهد کرد.
به گفتۀ وى، دهاقين و زمينداران، به کمک هاى اساسى و بنيادى نياز دارند، مشکل ابتدايى آنها کمبود آب و بازاريابى براى حفظ محصولات ميباشد.
عرفان الله باشنده کوزبهار خوگيانى گفت که منطقه آنها آب موسمى دارد؛ اما در زمان نياز به آن خشک ميشود، آنها مجبور ميشوند که مزراع خود دا از چاه ها آبيارى نمايند.
 وى درخواست نمود تا ذخاير و بندهاى کوچک آب، در هرمنطقه اعمار و بازار جهت فروش و حفظ ميوه و سبزيجات آماده گردد.
موصوف گفت: "در وقت زردک، زردک ما حتى به ده روپيه نيز فروخته نميشود، حال آنکه سرش مصرف شده؛ همان زردک به پاکستان ميرود و بعد از پروسس، دو بار به افغانستان وارد ميشود."
عرفان از مشکلات فرا راه زراعت يادآورى کرد و گفت که راه حل اساسى آن، اعمار بندها و به پا ايستاد کردن اقتصاد زراعتى است.
حاجى سعيد باشنده ولسوالى کوت و آگاه امور زراعتى، به پژواک گفت که تاکنون تمام کارهاى پرورش زمين و امور باغدارى، از سوى خود مردم پيش برده ميشود و کدام کمک بينادى به آنها از سوى دولت در بخش زراعت صورت نگرفته است.
وى افزود: اگر دولت خواهان رشد اقتصاد زمينداران و باغداران است، پس کمک بنيادى با آنها بسيار مهم است.
موصوف گفت: "در مورد نه دولت و نه هم کدام موسسه کمک دهنده توجه کرده؛ همه کارهاى آنان شکل نمايشى دارد."
به گفتۀ حاجى سعيد، اکثر زمين هاى کوت از کاريزها آبيارى ميشود؛ اما اکنون آب در کاريزها رو به کمبود است و لازم است تا ذخاير و بندهاى کوچک، اعمار شود، نهال هاى ميوه دار و تخم هاى بذرى توزيع و سيستم زراعتى عصرى گردد.
به گفتۀ وى، شرط اول، بازاريابى براى محصولات زراعتى است؛ دولت بايد درين راستا سهولت ها را فراهم سازد. در جريان دو سال گذشته صدها تن ميوه و سبزيجات مردم، از اثر نبود مارکيت، خراب و يا هم به قيمت نيمه به پاکستان منتقل گرديده است.
موصوف افزود: "اکنون بيش از ٧٥درصد مردم ما مصروف زراعت ميباشند، پس بر دولت لازم است که کار بيشترى جهت انکشاف و رشد زراعت انجام دهد و در اين بخش، فرصت هاى ديگرى را به مردم مهيا نمايد."
ضابط اميرمحمد زميندار سابق و عضو شوراى ولايتى ننگرهار نيز اين مشکل دهاقين را پذيرفت و گفت که فابريکات پروسس مواد محصولاتى و ستورهاى ديگر، بايد جهت رشد اقتصادى دهاقين اعمار گردد.
تجارت و سرمايه گذارى :
برخى تاجران در ننگرهار، از ناامنى ها شکايت دارند و مى گويند که ناامنى، تاثير مستقيم بر امور تجارى آنها گذاشته و سطح تجارت آنها نسبت به قبل ٣٠ درصد پايين آمده است.
حاجى فاروق معاون اتحاديه تاجران گفت که ناامنى هاى اخير، بر کارهاى تجارتى آنان تاثير منفى گذاشته است.
به گفتۀ وى، اگر دولت در راستاى امنيت همکارى نمايد، آنها نيز ميتوانند کارهاى خود را با دل جمعى پيش ببرند؛ اما اينکه مشکلات امنيتى روز تا روز زيادتر ميشود، بر تجارت آنها نيز تاثيرمنفى گذاشته است.
وى گفت: "اموالى که از طريق تجارت از خارج وارد ميشود، در جريان راه با صدها مشکل مواجه است؛ اگر تيل باشد، اکثراً از سوى مخالفين مسلح متوقف گرديده و بدين بهانه که گويا به خارجى ها انتقال داده ميشود،  آتش زده ميشود."
موصوف افزود که چند بار تجار و يا اعضاى خانوادۀ شان از سوى مخالفين مسلح ناشناس ربوده شده و بعداً در بدل پول يا رها و ياهم به قتل مى رسند.
وى بر دولت انتقال کرد که سرمايه گذاران را  به سرمايه گذارى تشويق نکرده ونه هم زمينه را براى آنها مساعد ساخته است.
موصوف علاوه نمود که اگر دولت زمينه را فراهم سازد، پس از اثر سرمايه گذارى آنها، جوانان بيکار ولايت همجوار نيز مصروف کار خواهند شد.
در ولايت ننگرهار، ده ها فابريکۀ کوچک و بزرگ موجود است، که مالکين شان از ثر نبود برق و محيط نامناسب شکايت دارند.
آنها مى گويند که يک شهرک صنعتى در پهلوى شهرک غازى امان الله توسط دفتر آيساف اعمار شده؛ اما تاکنون به شکل رسمى به آنهه تسليم نگرديده است.
نجيب يکى از تاجران گفت که با فعال شدن شهرک جديد صنعتى، يکتعداد فابريکات اعمارشده؛ اما کاميابى شان به امنيت و برق ارتباط ميگيرد.
وى گفت: "جايى که بدون برق و امنيت باشد، پس براى سرمايه گذارى و ايجاد فابريکات آماده نيستيم."
رييس اتاق هاى تجارت شکايت کرد که دولت به تشويق سرمايه گذاران، تجارت و تلاش هاى زمينداران دربخش زراعت توجه نکرده و تاکنون يک طرح از ادارات مربوطه ساخته نشده است.
موصوف همچنان گفت که همه روزه، از جوانب مختلف تهديد ميشود و پول ميخواهند.
صنایع دست:
    در بخش صنايع دستى، در ولايت ننگرهار نسبت به قبل، اکنون کمى پيشرفت صورت گرفته و در حدود ده سال قبل متوقف بود؛ اما اکنون ده فابريکۀ کوچک و بزرگ صنايع دستى وجود دارد.
فابريکات قالين بافى نيز در اين ولايت وجود دارد، که ده ها جوان در آن مصروف کار اند.
نوراحمد يکى از کارمندان فابريکۀ قالين بافى، به پژواک گفت که همه روزه ده ها قالين در اين فابريکه توليد ميشود؛ اما با کمبود تار پشمى مواجه است.
نوراحمد گفت: "تار از پاکستان مياريم، مواد ديگر ما نيز از پاکستان است؛ اگر فابريکات پشم در اينجا موجود باشد، اين مشکل نيز وجود ندارد."
وى گفت که در ولايت ننگرهار، ماشين هاى شستشو و قيچى کردن قالين نيز ندارند که از اثر آن، هزينۀ بيشتر بر مى دارد و اگر دراينجا موجود مى بود، پس بر بازار و قميت آن نيز تاثير مثبت مى گذاشت.
انورالحق يکى از کلالان، به پژواک گفت که در شهرجلال آباد، دکان ظروف گلى دارد؛ اما کارهاى آنان در جلال آباد و شمارى از شهرهاى ديگر، خراب شده وعلاقمندان ظروف گلى ساخت آنها، کم اند.
وى افزود که در سابق، اکثر مردم از ظروف گلى استفاد ميکردند؛ اما اکنون اين ظروف تنها در ولسوالى هاى دوردست استعمال ميشود و در شهر مروج نيست.
 موصوف گفت: "امروز خريداران تنور، کوزه، مشک و همچو ظروف ديگر گلى، بازار ندارد."
به گفتۀ انورالحق، درحدود چهل سال قبل، صنعت کلالى در ننگرهار از شهرت والا برخوردار بود و مردم ولايات ديگر نيز براى خريدارى ظروف گلى به ننگرهار مى آمدند.
موصوف، از دولت خواست تا نمايشگاهايى را در داخل و خارج کشور به هدف شناخت، رشد و انکشاف صنايع دستى برگزار نمايد؛ تا تجار بين المللى به خريدارى صنايع دستى باستانى تشويق شوند. وى از رياست اطلاعات و فرهنگ انتقاد نمود که تا کنون در بخش نمايشگاه ها، با آنها هيچ نوع همکارى نکرده است.
بطور دسته جمعی، دهاقین، تاجران وصنعت کاران بخش های عصری و دستی، خواهان محیط امن کاری، سهولت های کاری،  انکشاف و پیشرفت این بخش ها و آماده ساختن شرایط مناسب آن هستند.
در بخش تجارت محصولات حیوانی مثل پوست حیوانات، پشم و همچنین لبنیات شان جای مخصوص دارند، که نسبت به گذشته بازار آن سقوط کرده است.
عایشه یکتن از کارکنان فابریکۀ کوچک خامک دوزی، به پژواک گفت که در این اواخر، بازار یخن خامک دوزی کمی بهتر شده است. موصوف افزود که مردم در اوایل، از یخن های خامک دوزی استفاده نمی کردند و از یخن هايى که در پیشاور توسط ماشین دوخته میشد استفاده مینمودند؛ اما حال یخن های خامک دوزی شان بازار پیدا کرده است.
عایشه افزود: "ما یخن هاى مردانه را ميدوزيم، و برای زنان چادر وکالا نیز آماده میکنیم، که حال بازار آن نسبت به گذشته کمی بهتر شده است."
موصوف نیز شکایت کرد که مواد خامک دوزی شان، در داخل افغانستان پیدا نمی شود، آن ها مجبوراند که آنرا از پاکستان وارد کنند، که از همین خاطر مواد تولیدی شان یک اندازه قیمت تمام میشود.
 عایشه افزود که اگر مواد خام برای شان در داخل کشور مهیا شود، آن ها به شکل آسان و قیمت کم، میتوانند یخن های خامک دوزی، کالای افغانی و دیگر چیزهای دستی را به بازار عرضه کنند.