غزنى ( پژواک، ٢٦ ثور ٩٢):مسوولين غزنى مى گويند که ٨٠ درصد اقتصاد مردم غزنى به زراعت و مالدارى استوار است؛ اما کمبود آب در ذخيره هاى آبى ، نبود مراکز حفظ محصولات و مارکيت ، زمينداران و مالداران را به يک سلسله مشکلات مواجه کردند .
در اين بخش تجارت نيز تاثير خود دارد، غزنى در چهار راهى تعدادى زياد ولايت کشورموقعيت دارد که با درنظرداشت همين موقعيت خريد و فروش مردم چهار ولايت همجوار( پکتيا ، پکتيکا ، زابل و ميدان وردک ) در مارکيت هاى غزنى صورت ميگيرد .
زراعت :
سلطان حسين عباسيار رييس زراعت و مالدارى اين ولايت به آژانس پژواک گفت که اگر بخش زراعت و مالدارى مورد توجه قرار گيرد ونياز زمينداران و مالداران از جانب کمبود آب مرفع گردد ، پس اقتصاد زراعتى ديگر نيز پيشرفت خواهد کرد .
به گفتۀ وى، زراعت و مالدارى به سوى مکانيزه و ماشينى بودن روان است که در اين راستا بانک انکشاف زراعتى ميتواند ، اقتصاد زراعتى مردم به پاى ايستاده کند .
به اساس معلومات رياست زراعت زمينداران و کشاورزان غزنى همه ساله از ٧٥٠ هزار جريب زمين آبى و ١٧٠ هزار جريب زمين للم هزاران تن محصولات زراعتى جمع آورى مى نمايند .
به گفتۀ رييس زراعت، همه ساله هزاران تن محصولات زراعتى مثل گندم ، جو ، انگور ، سيب ، بادام ، زردالو، پياز ، کچالو ، گندنه و نخود جمع آورى ميشود ؛ اما با درنظر داشت نياز و مصرف مردم، احتياجات مردم را مرفوع کرده نميتوانند .
زمينداران و زارعين نيز شکايت مى کنند که کمک لازم به آنها صورت نگرفته و نه هم در آينده اين انتظار را دارد که سکتور زراعتى و انکشاف آن مورد توجه ويژه قرار گيرد .
على خان باشندۀ ولسوالى مقر مى گويند که باغ انگور و هزاران جريب زمين زراعتى دارد که در هشت سال گذشته تنها يک بار کمک يک بورى کود کيمياوى و يک بورى تُخم اصلاح شده با وى صورت گرفته است .
به گفتۀ وى، زارعين و زمينداران به کمک هاى اساسى نياز دارد که نياز اولين آنها مشکل کمبود آب و همچنان ايجاد مارکيت و حفظ محصولات است .
على خان ميخواهد که درهرمنطقه و ولسوالى بايد ذخيره هاى آب و بندهاى کوچک ايجاد و همچنان زمينه ايجاد بازار براى حفظ ميوه جات و فروش آن مساعد گردد .
زارعين و زمينداران ولسوالى قره باغ نيز از مشکلات موجود در اين بخش شکايت دارند، ايجاد بندها و به پا ايستاد کردن اقتصاد زراعتى از راه حل آنها مى دانند که شامل بازاريابى براى محصولات ، حفظ ميوه جات و سبزى ها و پروسيس آن است .
حاجى عبدالقيوم يکى از سران قومى اين ولسوالى که باغ انگور دارد به آژانس پژواک گفت ، تا کنون همه امور کشت زمين ها و باغدارى، خود مردم و باغداران را بعهده گرفتند ، در اين راستا نه دولت و نه هم کدام نهاد کمک دهنده کمک ويژه کرده اند .
به گفتۀ وى، برخى بيشتر زمين هاى قره باغ از کاريزها آبيارى ميشود؛ اما اکنون آب در کاريزها رو به کمبودى است و بايد ذخيره هاى آب و بندهاى کوچک در مناطق کوهستانى ساخته شود و همچنان سيستم زراعتى عصرى ، تُخم هاى اصلاح شده و نهال هاى ميوه دار به زمينداران و زارعين توزيع گردد .
به گفتۀ وى، بازاريابى براى محصولات شرط اول است ، دولت بايد در اين راستا سهولت ها را ايجاد نمايد ، در طول دو سال گذشته صدها تن ميوه و سبزى مردم به علت نبود مارکيت يا خراب شده و يا هم به قيمت نازل به پاکستان انتقال شد .
موصوف افزود :(( اکنون تا بيشتر از هفتاد درصد مردم ما مصروف زراعت اند ، پس به دولت لازم است که براى رشد و انکشاف زراعت کاربيشتر انجام دهد و در اين راستا فرصت هاى کارى ديگر به مردم مهيا سازد .))
چهار سال قبل ( ١٣٨٨ ه ش) درنظر بود که اتاق هاى ويژۀ براى حفظ محصولات زراعتى مخصوصاً براى ميوه ها و سبزيجات ايجاد شود؛ اما تاکنون در مورد کدام گام برداشته نشده است .
عبدالولى وکيل عضوى شوراى ولايتى نيز از موانع ومشکلات فراراهى در مقابل زمينداران و زارعين ياد آورى کرده ومى گويد که گام هاى مناسب براى حل آن برداشته نشده است .
به گفتۀ وى، کومک در راستاى زراعت با زارعين و زمينداران صورت نگرفته و نه فابريکات و اتاق ها براى حفظ و پروسس غله جات و ميوه ها ايجاد شد .
موصوف نا امنى سرچشمه همه مشکلات خواند و مى افزايد که وضعيت زراعت از اثر نا امنى ها کند است و همچنان تجار و سرمايه گذران شرايط خوب ندارد .
به گفتۀ خانزاده، همين علت است که ٣٠ درصد مردم غزنى بى کار شوند و امن نسبى نيز از اثر نا امنى از بين رود .
برخې بيشتر مناطق مربوطات مرکز و ولسوالى خواجه عمرى غزنى از آب بند سلطان و زمين هاى بيشتر اندر و گيرو از بند سرده آبيارى ميشود .
امان الله کامرانى عضوى شوراى ولايتى و باشنده ولسوالى اندر مى گويد که بايد بندهاى بزرگ آب مورد توجه بيشتر قرار گيرد ، کاسه و کانال هاى آن تصفيه و اعمار شود ، تا مشکل کمبود مناطق تحت بند از بين برده شود .
به گفتۀ وى، درحدود ٧٠ هزارجريب زمين پروژه چهارديوال مربوطات بندسرده و فارم زراعتى خواجه نور گيرو از بند سرده آبيارى مى شود ؛ اما در سه دهه اخير آب بند کم شده، کانال هاى آن تخريب گرديده و برخى بيشتر فارم خواجه نور خشک شد.اکنون مخالفين مسلح در اندر وجود ندارند ، امنيت تامين شده و لازم است که براى اعمار اين بند و فارم ها توجه شود .
تجارت و سرمايه گذارى
اما مسوولين اتاق هاى تجارت نا اميد هستند ومى گويند که اقتصاد غزنى تاحدى پيشرفت نکرده ، تاحدى که توقع مى شد .
عبدالمتين قلندرزى رييس اتاق هاى تجارت در غزنى مى گويد که نا امنى باعث شده که سرمايه گذران داخلى و خارجى با قلب مطمئن در اين ولايت سرمايه گذارى نکنند و بحران موقت اقتصادى به ميان آيد .
موصوف به پژواک گفت که امنيت قابل باور نيست ، در جريان سه سال گذشته پسران چند تجار ربوده شدند ، تعدادى از آنها دربدل پول دو باره رها و شمارى ديگر آنها از سوى اختطاف کنندگان کشته شدند که اين وضعيت سرمايه گذاران را نگران کردند .
به گفتۀ قلندرزى، دولت سرمايه گذران را تشويق نمى کند وشرايط تجارت در کشورها ومناطق ديگر نسبت به غزنى به شکل خوبتر است ، پس به همين خاطرکسى ادارى سرمايه گذارى در غزنى ندارد .
به گفتۀ وى، برخى بيشتر سرمايه گذران غزنى در مناطق ديگر و حتى در خارج تجارت دارد، اگر دولت شرايط خوب و مناسب براى سکتور خصوصى مهيا سازد ، وضعيت امنيتى خوبترشود، پس اقتصادمردم غزنى تقويه ميشود و زمينه کار نيز براى آنها مساعد خواهندشد .
اکنون پنج فابريکه کوچک درغزنى وجود دارد که مالکين آن از بابت کمبود برق و نبود مکان مناسب با مشکلات مواجه اند .
رييس اتاق هاى تجارت شکايت دارد که دولت در راستاى تشويق سرمايه گذران ، تجار ، بخش زراعت ، زمينداران و زارعين توجه ندارد و تاکنون ادارات مربوط کدام طرح را ايجاد نکرده است .
درحدود هفت سال قبل ( ١٣٨٥ ه ش ) منطقه شهرک براى رشد وانکشاف کار صنعتکاران بيرون از شهرمشخص شد؛ اما نه تنها که به زمينداران زمين توزيع نشد، بلکه دعوه ملکيت نيز با زمين اختصاص شده به شهرک صورت گرفت .
خيرالله که در امارات متحده عرب تجارت دارد مى گويد که حتى شرايط تجارت در غزنى براى تجار مساعد نيست ، موضوع کار و سرمايه گذارى خو پسانتر است .
به گفتۀ وى، دو سال قبل ميخواست تا يک مارکيت عصرى و هوتل در غزنى اعمار نمايد؛ اما برادرش ازسوى افراد ناشناس درتيليفون تهديد شد و ٣٠ هزار دالر ازيشان خواست شد .
موصوف افزود که به تهديدکنندگان برادرش پول داد و بردارش دوباره به امارات رفت ؛ اما يک سال بعد به کشور خود برگشت ، نيت داشت که براى ديدار اقارب و دوستانش به منطقه خود برود ، در امتداد راه افراد مسلح برايش ايستاد شدند ، وى راختطاف و چند روز بعد از سوى آنها کشته شد .
ناامنى در هر منطقه موانع در مقابل انکشاف و پيشرفت ايجاد کرده ؛ اما مسوولين امنيتى غزنى مى گويد که گراف رويداد هاى جنايى و نا امنى نسبت به قبل پايين شده است .
زړور زاهد قوماندان امنيه غزنى مى گويد که امنيت ولسوالى ها نسبت به سابق خوبترشده ، کارهاى تجارتى و انکشافى رشد کرده و مصروفيت ها به مردم ايجاد شده است .
صنايع دستى :
صنايع دستى از تاريخ باستانى و رواج زمان هاى قديم غزنى نماينده گى مى کند که اکنون مورد توجه کمتر قرار گرفته ، کارمندان آن کم شده و تجارت آن متوقف گرديده است .
گيلم ، قالين بافى ، پوستين و پوستينچه که از پوست حيوانات ساخته ميشود ، ميسگرى ، کلالى ، وصنايع دستى زنانه چون خامک ، گردن وچکن ها ، از همان نام و شهرت سابق برخوردار نيست که سال هاى قبل نام ملى و بين المللى داشت .
نورآغا هفتاد ساله که درشهر غزنى دکان کلالى مانند کوزه و مشک ها دارد مى گويد که صنعت کلالى ارزش قبلى خود از دست داده و بازار اين صنعت رو به سردى است .
موصوف به آژانس خبرى پژواک گفت که اکنون تنها گلدان ها و مشک ها تا يک حد بازار دارد ؛ اما صنعت ديگر کلالى مانند کوزه وديگ هاى گلى هيچ تجار ندارد و نه مورد استفاده قرار ميگيرد .
به گفتۀ نورآغا، درحدود سى سال قبل صنايع دستى از نام و شهرت خوب برخوردار بود ، تنها در شهر غزنى تا بيشتر از پنجاه دکان کلالى موجود بود ، بيشتر از صد فابريکات پوستين بافتن فعال بود ؛ اما اکنون در تمامى شهر سه دکان کلالى و دو دکان پوستين دوزى باقى مانده است .
وى مى گويد که مردم اکنون از صنايع دستى با کيفيت استفاده نمى کنند ، بلکه توليدات قيمتى و خارجى بازار خوب فروش دارد که از اثر آن خريداران و استفاده کنندگان صنايع دستى کم شدند .
نور آغا از دولت ميخواهد ، تا نمايشگاهاى شناخت ، انکشاف و رشد صنايع دستى در داخل و خارج کشور جهت تشويق تجار بين المللى صنايع دستى باستانى ايجاد نمايند .
زارعين، تجار و صنعتگران بخش هاى دستى و عصرى به شکل مجموعى خواهان محيط امن کار ، سهولت هاى کارى و شرايط مناسب براى انکشاف و رشد اين بخش ها هستند .
پست هاى مواشى، پشم و همچنان لبنيات آن در بخش محصولات حيوانى مقام ويژه دارد که بازار آن نسبت به سابق افتاد است .
عبدالخالق يکى از تجار پشم و پست مى گويد که وضعيت اين تجارت نسبت به سى سال قبل سرد شده و علت اساسى آن اين است که مالدارى کم شده و مردم مثل سابق مواشى را نگهدارى نمى کنند .
به گفتۀ وى، کمبود مالدارى نيز اخيراً با خشکسالى و نبود مالچر ارتباط ميگيرد ، سابق کوچى ها گوسپندهاى بيشتر ميداشت ؛ اما اکنون اين مالدارى کمتر شده است .
در اقتصاد زراعتى غزنى علاوه بر ميوه تازه ميوه خشک چون کشمش ، بادام و آلو بخارا نيز نام ويژه دارد و در مارکيت تجارتى مقام خاص آز آن خود کرده است .
حاجى همايون تجار ميوه خشک مى گويد که بازار ميوه خشک به فصل و حاصلات ميوه تازه ارتباط ميگيرد ، اگر حاصلات ميوه تازه خوبتر باشد ، پس ميوه خشک نيز در همان سال مارکيت خوب دارد ؛ اما با وجود آن وقت ناوقت مشکلات در آن موجود ميباشد .
به گفتۀ وى ، جاى مخصوص براى نگهدارى و پروسيس ميوه خشک وجود ندارد ، آنها اکثراً براى حفظ ميوه با مشکل نبود جاى مناسب مواجه است و از سوى ديگر همکارى وکمک به سطح دولت در بخش بازار يابى به آنها صورت نميگيرد .
در دشت ها و مناطق کوهستانى غزنى برخى از بوته هاى تداوى مانند باغى ترخه ، سپانده ، بارتنگ ، خاکشير و ديگر که اکنون در تداوى خانه گى جاى خاص دارد ، استعمال ميشود .
خالصه بشردوست يک باشنده سک شهرغزنى مى گويد که بوته هاى دواى يونانى غزنى اکنون نيز تاحدى بيشتر در خانوادها استعمال ميشود و شهرت زياد دارد .
به گفتۀ وى، اين بوته ها اکنون کمتر شده ؛ اما هنوز هم تجارت باز دارد ، به کشورهاى هند ، پاکستان ، ايران و اروپا نيز صادر ميگردد .
