کابل (پژواک، ٣ میزان ۹۷): نگرانی های موجود اند که به سبب مشکلات امنیتی، کلتوری، سهم زنان ناظر بر انتخابات کم خواهد بود و این مشکل برشفافیت انتخابات و سهم زنان درانتخابات اثر سو می گذارد.
انتخابات ولسی جرگه به تاریخ ۲۸ ماه جاری برگزارمی شوند.
مشکلات امنیتی دربرابر تدویرانتخابات یک چالش محسوب می شود؛ ازاینرو با درنظرداشت به مشکل متذکره و برخی مشکلات دیگر، شاید رقم زنان ناظربرانتخابات کاهش یابد.
پروسۀ انتخابات برای شفافیت در انتخابات کارمندان کميسیون و در این بخش ناظرین کاندیدان و ارگانهای غيردولتی فعال را نظارت میکند.
یوسف رشید رییس موسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) می گوید که تلاش می ورزد تا به شمول ۳۵ درصد زنان، حدود ۹۵۰۰ ناظررضاکارداشته باشد، اما علاوه می کند که درولسوالی ها و مناطق دورافتاده، یافتن ناظرین زن یک مشکل بزرگ است.
به قول وی، مشکلات امنیتی، عنعنات حاکم برجامعه و عدم اجازه برای زنان منحیث ناظرتوسط اکثرخانواده ها، مشکلات اند که ممکن نهادهای ناظر برانتخابات، درعرصه استخدام زنان به صفت ناظربا مشکلات مواجه شوند.
موصوف به مشکل دیگرنیز اشاره کرد وگفت که نهادهای ناظرامکانات مالی کافی دراختیار ندارد و نه می تواند زنان ناظر را به معاش بلند استخدام کند.
 وی گفت، فیفا برای رضاکار ناظر که برای روز انتخابات و شش روز بعد ازآن گماشته می شود، ۵۰ دالرامریکایی مدد معاش می دهد.
به قول او، در انتخابات گذشته اداره فیفا درجریان استخدام ناظرین زن با مشکل مواجه شده بود که در روز انتخابات در برخی مراکز مختص به زنان، مردان نیزمصروف کاربودند.
به گفته موصوف، فیفا درهر منطقه ساکن همان منطقه را منحیث ناظراستخدام می کند، تا به روز انتخابات بتواند بدون کدام مشکل به محلات رایدهی برود.
موصوف علاوه می کند: (( این بارعدم علاقمندی جامعه بین المللی درعرصه کمک ها و نبود تاکید از سوی کمیسیون انتخابات برروند نظارتی، سبب خواهد شد تا روند شفافیت به نسبت انتخابات گذشته نهایت ضعیف باشد و حضور ناظرین هم خیلی محدود خواهد بود.))
محمد نعیم ایوب زاده رییس نهاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) نیزمی گوید که اکثرزنان تمایل ندارند تا برای نظارت ازانتخابات، به مناطق دور دست بروند.
به قول وی، ناامنی، مشکلات فرهنگی واجتماعی و تهدید ناظرین زن توسط برخی افراد، مشکلات اند که دربسا مناطق استخدام زنان منحیث ناظر را ناممکن می سازد.
وی علاوه می کند: (( کمیسیون انتخابات تاکنون نگفته که چه تعداد محلات برای زنان اختصاص داده شده اند، اگرکمیسیون انتخابات درآن جا کارمندان زن را استخدام نماید ما می توانیم درآن جا ناظرین زن داشته باشیم.))
نامبرده بدون ارائه جزییات افزود: (( این مشکل تنها به نهادهای ناظرازانتخابات برنمی گردد، در بسا مناطق کمیسیون مستقل انتخابات هم نمی تواند تا برای رایدهندگان زن، محلات زنانه را افتتاح نماید.))
وسیمه بادغیسی معاون عملیاتی و کمیشنر کمیسیون انتخابات نیز تایید کرد که این کمیسیون در محلات رای دهی زنان با کمبود کارمندان زن مواجه است.
وی میگوید که کمیسیون در این بخش با کمبود بیشتر از ١٤ هزار کارمند زنان رو بر رو است.
 بادغیسی میگوید که آنها تلاش دارند تا در روز انتخابات در مراکز رای دهی معلمين را جذب نماید؛ اما در ولسوالی های بیشتر معلمين زن وجود ندارد و این یک مشکل بزرگ برای کميسیون انتخابات است.
 عبدالقدیم کروخیل مسوول دفتر کمیسیون انتخابات در ولسوالی خاکجبار کابل به آژانس خبری پژواک گفت که در ولسوالی خاکجبار آنها هیچمعلم زن ندارد و تنها دو معلم زن بخاطر احساس وطنی هر روزه از شهر کابل می آید؛ اما امکان دارد که آنها نیز در روز رای دهی در این محل کار نکنند.
وی میگوید، این در حالیست که آنها برای زنان ۱۴ مراکز رای دهی دارد و در روز انتخابات به ۵۶ تن کارمند زن نیاز دارد.
یکتن ازباشندگان ولایت میدان وردگ که نخواست نامش ذکرشود، می گوید که نظربه مشکلات اقتصادی خانواده ام، قصد دارم تا درانتخابات منحیث ناظراجرای وظیفه نمایم، اما علاوه می کند که نظر به وضعیت امنیتی این ولایت، حاضرنیست تا خارج ازمرکز ولایت به مراکزانتخابات برود.
وی گفت:(( بدون بهسود، وضع امنیتی همه ولسوالی های خیلی ناگواراست، حتی درآن جا انتخابات هم برگزار نخواهد شد، من به هیچ وجه نمی خواهم تا منحیث ناظر به کدام ولسوالی و یا منطقه خارج از مرکز بروم.))
به قول وی، خانواده اش نیز اجازه نمی دهد که بیرون ازمیدان شهرمرکز این ولایت، به صفت ناظربر پروسه انتخابات اجرای وظیفه نماید.
 هما احمدی یکتن ازکاندیدان ولسی جرگه ازولایت لوگرمی گوید که کمبود ناظرین زن درمحلات رایدهی زنان تاثیرمنفی به روند انتخابات می گذارد و زنان نمی تواند به کاندید مورد علاقه خود رای دهد؛ زیرا خانم ها دراکثر ولایت به مراکزکه کارمندان مرد حضورداشته باشند، نمی روند.
به قول وی، نبود امنیت هم برموجودیت زنان ناظر اثر سو می گزارد و این کارسبب شده تا خانواده ها به خانم ها و دختران اجازه ندهند که درانتخابات منحیث ناظراجرای وظایف کنند.
اما ذبیح الله سادات معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات می گوید که نیروهای امنیتی ازتامین امنیت ۵۱۰۰ مرکز رایدهی و ۲۱۰۰۰ محل تعهد سپرده و این کمیسیون درعرصه استخدام ناظرین زن مشکل ندارد.
نامبرده می گوید که نهادهای ناظربرانتخابات می توانند ناظرین زن را به مراکز ومحلات بفرستند جای که کمیسیون کارمندان اناث را می گمارد.
 موصوف درمورد تعداد محلات رایدهی قشرنسوان به سطح کشور و استخدام آنها بروظایف درانتخابات به چیزی نگفت.
تاثیرمنفی کمبود ناظرین زن برانتخابات
یوسف رشید رییس فیفا می گوید که کمبود ناظرین زن بر انتخابات تاثیرناگواردارد و این مشکل باعث خواهد شد تا بار دیگر راه نیابتی زنان مورد استفاده قرارگیرد.
درانتخابات گذشته گزارش های پخش شدند که زنان به برخی محلات رایدهی نمی رفتند و از رای آنها مردان نیز استفاده کردند.
ایوب زاده رییس تیفا نیزمی گوید، درصورتیکه رقم ناظرین زن کم باشد، برسهم زنان درانتخابات تاثیرمنفی می گذارد، زیرا زنان برای رای دادن به محلات نمی روند که کارمندان مرد درآن حضور داشته باشند.
شهزاده خانم ۶۰ ساله باشنده مرکز ولایت میدان وردگ نیزمی گوید: (( زنان درمحلات رای داده می توانند که پرسونل آن زنان باشند، زیرا زنان به زبان زنان می فهمند، به طوردرست آنها را تفهیم کرده می توانند، که چگونه رای دهند، جای که مردان نامحرم باشند درآن جا رای داده  نمی توانیم و مردان ما هم اجازه نمی دهند.))
موصوف علاوه کرد:(( موضوع صراحت دارد جای که ناظرنباشد، درآن جا جلوگیری از تقلب ناممکن است.))
سادات معاون سخنگوی کمییسیون انتخابات می پذیرد، اگردرمراکز رایدهی زنان، ناظرین اناث وجود نداشته باشند، برانتخابات تاثیرناگوارخواهد گذاشت.
راه حل
ایوب زاده می گوید با وجودیکه این مشکل درکوتاه مدت حل نمی شود، اما می گوید درصورتیکه به ناظرین نسوان امتیاز بیشترداده شود و درمنطقه با متنفذین قومی صحبت شود که زنان را دراین عرصه به کارکردن ترغیب کنند، این مشکل تاحد زیاد حل شده می تواند.
رشید، رییس فیفا هم سخنان ایوب زاده را دراین راستا تایید می کند و به منظور اصلاح روند نظارت از انتخابات برهماهنگی میان نهادهای ناظراصرار می ورزد.
نامبرده علاوه می کند که نهادهای مدنی نیزمی توانند زنان را تشویق نمایند تا درانتخابات منحیث ناظرین اجرای وظایف کنند.
به اساس معلومات کمیسیون مستقل انتخابات، درسرتاسرکشور ۹میلیون تن که حدود ۳۴ درصد آن را زن ها تشکیل می دهد ، برای رایدهی درانتخابات ثبت نام کرده اند.
همچنان کمیسیون می گوید که برای ولسی جرگه، به شمول ۴۱۷ زن، ۲۵۶۵ تن خود را نامزد کرده اند.