فيض آباد (پژواک ٥عقرب ٩٢) : معارف در بدخشان در يک دهۀ اخير رشد نموده و بر تعداد شاگردان به شمول دختران افزوده شده است، اما نظر به اينکه بدخشان، ولايت صعب العبور و کوهستانى است، شاگردان با کمبود تعمير مکاتب مواجه بوده و در فضاى باز و زيرخيمه ها تدريس ميشوند.
اما شاه والی الله اديب ،والی بدخشان میگوید که در ظرف سه سال که او به عنوان والی کار می کند تا حالا برای يکصد مکتب، تعمیر جدید اعمار کرده است.
وى مى افزايد که بیشتر این مکاتب به همکاری نهادهای غیر دولتی در مناطق مختلف بدخشان اعمار شده و ازین طریق مشکل هزاران شاگرد از ناحیه کمبود جای رفع گرديده است.
اديب گفت که موسسۀ آسیای مرکزی که در بخش اعمار مکاتب در مناطق مختلف بدخشان کار کرده است؛ نقش عمده در اعمار مکاتب داشته و مکاتب زیادی را در ولسوالی های سرحدی و مناطق به شدت محروم بدخشان اعمار نموده است.
والى بدخشان ميگويد که در سال گذشته پنجاه باب مکتب توسط همين موسسه اعمار شده است.
اين درحالى است که در سطح بدخشان ٦٥٠مکتب وجود دارد که بيش از٣٢٩ هزار شاگرد پسر و دختر در آن درس ميخوانند.
۲۲۵ باب آنرا لیسه ،۱۸۹ را متوسطه و بقيه را ابتدائيه تشکيل ميدهد. امور تعلیم وتربیۀ شاگردان ازسوی اضافه از ٢٠ هزار معلم وکارمند معارف به پیش برده میشود.
والی بدخشان با وجود این می پذیرد که هنوز هم ٢٥٠ مکتب ، فاقد تعمير بوده و شاگردان از تعمير و صنوف مناسب بى بهره بوده و در فضای باز یا زیر خیمه ها درس می خوانند.
شگوفه یکی از هزاران شاگردی است که با وجود تلاش های انجام شدۀ دولت و موسسات غیر دولتی در بدخشان هنوز هم از نبود تعمیر در مکتب شان رنج می برد و از دولت می خواهد که به این مشکل رسيدگى کند.
وى که صنف دهم است، ميگويد : ((ما صنف نداریم و در زیر خیمه درس می خوانیم و درس یاد گرفتن در زیر خیمه مشكل است، چون وقتی سردی می شود سردی به ما مزاحمت می کند و اكرگرمی می شود گرمی هم مزاحمت می کند .))
اما مسوولان معارف، ازرشد وانكشاف پايدارسيستم معارف به تناسب سالهاى گذشته حرف زده، ميگويند كه طى چندسال اخيرده ها تعمير جديد مكاتب اعمارگرديده و تلاش براى اعمار مکاتب جديد جريان دارد.
عصمت الله شرقى، معاون رياست معارف بدخشان گفت که ده سال قبل درينولايت حدود۳۰۰ مکتب فعال بود؛ اما اکنون تعداد اين مکاتب از دو چند هم بلند رفته است.
به گفته وى، از جمع اين مکاتب تنها درسال ۱۳۹۲ بیش از۴۰ باب آن تحت كاربوده كه تابحال یکتعداد آن تكميل وبه بهره بردارى سپرده شده است.
وى ازفعال بودن۳۲ دارالعلوم دینی و سه باب دارالمعلمين درين ولايت نيز خبرداده ميگويد که درين مراكز صدها تن مصروف تعليم اند.
علاوه بر آن، دو مکتب خصوصى بنام هاى (خورشید وپامیر) با داشتن صد ها شاگرد، یک مکتب قابلگی ویک مکتب متوسطه طبی نيز فعاليت ميکند.
معاون رياست معارف بدخشان ميگويد که صدها کورس سوادآموزى به سطح اين ولايت نيز فعالیت دارند که تا حال تعداد زيادى از طبقۀ اناث و ذکور در آن سواد آموخته اند.
امور اين کورس ها به حمايت مالى موسسات خیریه وبودیجه شخصی معارف دوستان وفرهنگیان به پیش برده میشود.
مشکلات و پيشرفت ها:
عبدالمعروف راسخ سخنگوى والى بدخشان ميگويد که درحال حاضرهيچ مکتبى در هیچ نقطه اى ازين ولايت مسدود نیست و میزان علاقمندی شاگردان نسبت به مکاتب بیشتراست .
وى گفت که طالبان دربرخی ازولسوالی ها قسماً حضورفزیکی دارند واگربگونه انگشت شمارى هم وجودداشته باشند به معارف صدمه نرسانده ومردم محل بامقام ولايت ومعارف همواره به تماس بوده وآنان به همچو افراد اجازه فعاليت را نميدهند.
راسخ علاوه ميکند بازهم درصورتيكه رياست معارف باكدام چالش جدى روبروباشد كتباً موضوع رابا مقام ولايت درجريان ميگذارد.
مسوولان معارف ميگویند ، مکاتبى که فاقد ساختمان اند عمدتاً درولسوالیهای سرحدی راغها، دروازها و ساحات پامیر( در سرحد چين) موقعيت دارند.
آنان مشکل جدى در عرصۀ معارف را کمبود معلمين مسلکى خوانده، اما مى افزايندکه این معضله با تقررافراد مسلکی ازطریق پروسه رقابت آزاد اصلاحات اداری وخدمات مُلکی رفع خواهدشد.
براساس گفته های مسوولان معارف، مشکل نبود کُتب درسى به تناسب ديگرولايات کمتر است و شاگردان تمامى كُتب درسى را دراختياردارند واين کُتب بعد ازامتحانات سالانه ازنزد شان حصول خواهد شد.
آنان مشكل ديگر رانبود برق دايمی عنوان كرده می افزایند كه دراكثريت مكاتب، كمپيوتر وپرنتر توزيع شده تاشاگردان مطابق نصاب تعليمى ازآن استفاده كنند، اما در برخى مکاتب به دليل نبود برق از آن استفاده کرده نمى توانند.
بدخشان دارای یک پوهنتون نيز است که در آن بيش از۱۵۰۰ محصل به شمول دختران تحصيل ميکنند.
خسرو نظری، رييس پوهنتون بدخشان ميگويد که اين پوهنتون دولتى داراى پوهنځى هاى زراعت، شرعيات، تعليم وتربيه ، ادبیات واقتصاد است که نصف آنرا دختران تشکيل ميدهد.
وی میگويد كه محصلین درحال حاضرباهیچگونه مشکل جدی مواجه نیستند.
به گفته نظری، ساختمان وتاسیسات پوهنتون درسالهای اخیرازسوی نهادهای حکومتی وغیرحکومتی به استثنای پوهنځی تعلیم وتربیه درمنطقه دشت قرغ فيض آباد مرکز بدخشان ساخته شده وتنهاپوهنځی تعلیم وتربیه درشهرکهنه فیض آباد مستقراست .
رييس پوهنتون بدخشان گفت که یک میلیون دالر برای ساختمان های دو پوهنځى پوهنتون تخصیص داده شده و از سوی هم پننج محصل، جهت کسب تحصیلات به خارج از کشور اعزام میگردند.
وى مى افزايد که چندی پیش عمرزاخیلوال وزیرمالیه طی سفرش به این ولایت ، به آمر مالی وزارت مالیه دستور داد که یک میلیون دالر را در بودیجه سال آینده پوهنتون بدخشان اضافه نماید که توسط آن ساختمان های پوهنځى حقوق و علوم اجتماعی اعمار خواهد شد.
در بدخشان، علاوه بر پوهنتون دولتى، یک موسسۀ تحصیلات عالی خصوصی، بنام برنا نيز فعاليت دارد که درآن صدها جوان دربخشهای مختلف مصروف تحصیل اند.
رييس پوهنتون بدخشان ميگويد که اکنون توجه به اين پوهنتون بيشتر شده وبا گذشت هرروزمشکلات ازبین میرود.
مردم :
عنایت الله، یکتن ازباشنده های شهرفیض آباد كه متعلم صنف دوازدهم ليسه عالی کوکچه است، ميگويد که به تناسب دوازده سال گذشته وضعيت معارف و تدريس از سوى معلمين دربدخشان، بهتر شده است.
به گفته وى، اکنون معلمين به تمامى پلان هاى تدريسى بلديت دارند و ميتود تدريسى آنها نيز منظم به پيش ميرود.
اين متعلم علاوه ميکند : (( امنيت تامين است و شاگردان ذکور و اناث مشتاقانه به مكاتب ميروند وبراى آينده شان درس ميخوانند چون نظام آينده وسرنوشت كشوربدست جوانان است.))
عنايت الله از مسوولان معارف خواست تا درقسمت ارتقای مسلکی معلمين بیشترتلاش کنندوآنان را در مکاتب توظيف نمايند تاشاگردان شيوه هاى جديد را فرابگيرند.
معلمين و متعلمين :
انگیزه ،یکتن ازمتعلمین ليسۀ نسوان مخفی بدخشی ميگويد كه نظم درمكاتب شهرى خوب است، اما قرارى كه ازمكاتب ولسوالى ها ومناطق دوردست ميشنود، حاضرى شاگردان ازسوى نگران آنان براى هفته ها گرفته نميشود.
وى كه متعلم صنف نهم اين مكتب است ، مى افزايد كه درين مكتب نظم رعايت ميشود، اما حاضرى چيزى است درصورتيكه بصورت متواترگرفته نشود، شاگردان نسبت به درس ومكتب پايگريزشده ودرآينده وضعيت مكتب را مختل ميسازند.
نجیبه يكتن ازمتعلمين دیگراین لیسه، مشكل ديگر درمكاتب را نبود برق خوانده، مى افزايد که دراکثر صنوف کمپیوتر ولابراتوار وجوددارد، امابدلیل نبود برق بیکاربرجا مانده است.
وى میگوید که وزارت معارف کمپیوترولابراتوار را درنصاب درسی گنجانیده ودرصورتیکه برق نباشد لازم بود که اين وزارت مضمون دیگری را درنصاب درسی درنظرمیگرفت.
این شاگردان میگویند که دولت باید به آنان تسهیلات لازم رامدنظربگیرد ومشکلات نبود ساختمان های مکاتب را نیز رفع نماید.
اما مسوولان معارف ميگويند كه تلاشها براى اعمارمكاتب فاقد تعمير به كمک بودجه انكشافى وزارت معارف ، كشورهاى كمک كننده وموسسات همكارجريان دارد وباگذشت هرسال دامنه اين مشكل درحال ازبین رفتن است.
براساس سروی انجام شده ۲۵ درصد مردم بدخشان باسواد بوده ومتباقی فاقد سواد اندو زمینه ها وبرنامه های آموزشی سواد آموزی برای افراد بیسواد به کمک وزارت معارف وسایرموسساتى که دربخش تعلیم وتربیه فعالیت ميکنند، جریان دارد.
