نیلی (پژواک ١٨ميزان ٩٢) : ازاينکه دايکندى يک ولايت تقريباً نوتشکيل است، صنعت و سرمایه گذاری در آن رشد نکرده و یک بازار کوچک در شهر نيلى مرکز اين ولايت وجود دارد که مایحتاج مردم را ازولایات کابل، غزنی و کندهار فراهم میسازد.
شرکت تجارتی و یا عمده فروشی که بتواند اموال تجارتی را برای ولسوالی های آن تهیه نماید، نيز به چشم نمى خورد.
در بخش سکتور خصوصی؛ 42 موسسۀ داخلی وخارجی، یک نمایندگی کابلبانک، هشت شرکت ساختمانی، 30 تانک تیل تجارتی و چهار شبکه مخابراتی فعاليت دارند، که دربرگیرند] تمام بخش تجاری وانکشافی سکتور غیردولتی در این ولایت میباشند.
اقتصاد مردم در حدی است که فقط میتوانند نان وغذای فامیل خود را با مشکلات پیدا کنند.
زراعت:
بیش از 90 درصد مردم دایکندی، زراعت پیشه و مالداراند. با اینکه زراعت، یکی از پایه های مهم اقتصادی محسوب میگردد؛ اما رشد نفوس و رشد نکردن زراعت، باعث شده است که تعداد زیادی از مردم، به علت فقر و بيکارى به شهرهايی مانند کابل، مزارشریف، هرات و غزنی و حتى کشورهاى همسايه بروند.
مردم دایکندی از ریاست زراعت به شدت ناراض بوده و این ریاست را ناکارآمدترین ریاست ها در اين ولایت عنوان میکنند.
محمد افضل باشندۀ ولسوالی شهرستان گفت: "ما درخت میوه داریم و نمیدانیم کدام دوا را از کجا بیاوریم؛ حداقل اگر ریاست زراعت خودش به ما دوا نمیدهد، ما را رهنمايی کند که از چه نوع دوا استفاده کنیم."
وی افزود که روزی، به ریاست زراعت رفت و مشکل خود را در مورد مرض شپشک درختان بادام مطرح نمود؛ اما یکی از کارمندان ریاست زراعت گفت که آنها مسوول باغ و درختان مردم نبوده و ادویه هم ندارند.
اما مهدی موحدی ریيس زراعت دایکندی گفت که آنها دربخش زراعت و باغدارى، گام هاى موثرى برداشته اند.
وى علاوه کرد که عمده ترین کارکرداین ریاست، اعماریک گدام ذخیرۀ استراتیژیک به ظرفیت پنجهزار تن، اعمار گدام در ولسوالی اشترلی و معرفی نبات زعفران و آموزش آن به دهاقین مى باشد.
رييس زراعت، توزیع 4200 تن مواد خوراکه، اعمار کمپلکس یونت ترویجی ولسوالى شهرستان، آموزش اضافه از1700 نفر در بخشهای سبزیکاری، مصوونیت غذایی و تغذی، اعمار پنج گلخانه و 20 قوریه درسطح  اين ولایت  را، از کارکردهاى ديگر اين اداره عنوان کرد.
موصوف، کاهش حاصلات بادام را پذيرفته و علت آنرا نبود بودجۀ مشخص و برنامه هاى حمایتى از قبیل ادویه پاشی، توزیع نهال بادام و تامین آب خوانده، گفت که حاصلات بادام، در سال ١٣٩١ به ٧٥٠٠ تن مى رسید؛ اما در سال ١٣٩٢ کمتر از آن بوده است.
به گفتۀ رييس زراعت دايکندى، بادام يکى از محصولات عمده بوده و اقتصاد، يک بخش از باغداران بر آن متکى است و سال گذشته در مجموع، قیمت تمام اين بادام به ٥٥٣ ميلیون افغانی بالغ ميشد.
تجارت وسرمایه گذاری:
از سرمایه گذاری در این ولایت خبری نیست. دايکندى به علت کوهستانی  بودن، جمعیت پراکنده و نبود معادن، از هرگونه سرمایه گذارى خصوصی و دولتی محروم مانده است و حتی یک کارخانه صنعتی وجود ندارد.
مردم با همان زندگی ابتدايی، روزگارخود را سپری میکنند. تمام مایحتاج خود را از زمینهای زراعتی، مالداری و باغداری تامین نموده و دیگر اقلام مانند برنج، روغن، آرد، پوشاک و مواد سوخت را از بازارهای کابل، غزنی و کندهار تهیه مى نمايند.
به علت نبود کارخانه و کار، جوانان به شهرهای دیگر و حتى ايران و پاکستان ميروند و تعدادى از آنها در ايران معتاد به مواد مخدر شده و زمانى که به کشور بر ميگردند، بار دوش فاميل و جامعه ميباشند.
دایکندی، فقط در قسمت سنگهای ساختمانی و زینتی، تعدادى معادن دارد؛ اما آنهم به علت نبود برق وبی توجهی دولت، استخراج نمى شود.
صنایع دستی:
در مناطق مرکزى که دايکندى بخشى از آن است، وقت کافی همراه نیروی کار برای تولید صنایع دستی وجود دارد؛ اما به علت نبود بازار و مارکیت برای فروش، این صنعت با چالشهای جدى مواجه است.
صنایع دستی دایکندی را قالین، گليم، نمد، دست دوزی ها از قبيل خامکدوزی، موره دوزی، گلدوزی، خورجین، دسترخان و پیراهن های گلدوزی تشکيل ميدهد که عمدتا توسط زنان ساخته میشود.
ضعف عمدۀ صنایع دستی، بیخبرى از بازار و نبود طرح های زیبا ومشخص برای تولیدات شان میباشد. مثلاً رنگ آمیزی و طرح بازاری که بیشتر جنس شانرا مرغوب میسازد و با قیمت خوبتر به فروش میرسد وجود ندارد؛ فقط مردم به روش های سنتی، صنایع دستی را تولید میکنند.
 عبدالرووف سرابی کارمند مرکز دارالفنون و مددرسانی دایکندی گفت که مردم درقسمت تولیدات زراعتی و صنایع دستی، خیلی ماهر و دارای ظرفیت بالايی اند؛ اما بلد نیستند که چگونه محصولات شان را به قیمت های مناسب به فروش برسانند تا راهی را براى فروش محصولات شان به خارج باز نمايد.
به گفتۀ وى، مرکز دارالفنون و مددرسانی که یک موسسه غیردولتی داخلی است، به این مردم کمک ميکند که محصولات شان را چگونه افزایش داده و به قیمت مناسب به فروش برسانند.
از سوى ديگر، راه هاى دايکندى با ولايات همجوار، در زمستان به علت برفبارى مسدود شده و اين مشکل، باعث بلندرفتن قيمت مواد سوخت و خوراکه و ضربه خوردن به صادرات اين ولايت ميگردد.
دايکندى؛ با باميان، ارزگان، هلمند، غور و غزنى سرحد دارد و قيمت موادغذايی و سوخت، به علت بندش راه در زمستان ١٣٩١ بخصوص در شهرنيلى بلندرفته و مردم را با مشکل مواجه کرده بود.
محمد یکی از باشندگان نیلی گفت: "از یکطرف ما مردم فقیریم و از طرف دیگر، نرخهای موادغذايی و سوخت، به آسمان رسيده و تمام مشکلات، فقط بالای ما مردم اس."
وی افزود که يک سير آرد، حدود ٣٠٠ افغانى و يک سير چوب ١٥٠ افغانى است؛ اگر آرد بگيرد، چوب گرفته نمى تواند که اطفالش ازسردى حفاظت شوند؛ و اگر آرد نگيرد، اطفالش از گرسنگى تلف خواهند شد؛ حيران است که چگونه زندگى خانوادۀ هشت نفرى خود را به پيش ببرد.
محمد علاوه کرد که او مزدورکار است؛ اما در زمستان کار پيدا نمى شود و با مشکل شديد اقتصادى مواجه است.
موصوف، از دولت خواست که نرخها را کنترول نموده و قيمت مواد خوراکه و سوخت را پايين بياورد.
قربان یکی از دکانداران بازار نیلی گفت که يک سير چوب، فعلاً ١٥٠ افغانی است؛ درحالیکه یک سیر چوب، قبل از مسدودى راه ١١٠ افغانى بود.
وى افزود که فعلاً هفت سیر آرد؛ دو هزار افغانى، يک قوطى١٨ لیترۀ روغن ١٥٠٠ و برنج ٢٥ کیلويى سیله ٢٣٠٠ افغانی در بازار نيلى فروخته مى شود؛ حال آنکه قبل از راه بندی، همين مقدار آرد ١٥٠٠ افغانی، روغن ١٢٠٠ و برنج ١٩٠٠ افغانى بود.
همچنان يک کيلو گاز مايع که در گذشته ٦٧ افغانى بود، اکنون به ٨٥ افغانى رسيده است.
اين دکاندار گفت: وقتی راه ها مسدود میگردد، مقدار کمی موادغذايی که دکانداران ذخیره دارند، در کمتر از یکهفته تمام میشود؛ به این علت است که قیمت ها بالا میرود.
به گفتۀ قربان، از طرف دیگر راه دایکندی به کابل و کندهار فاصلۀ زیاد دارد؛ کرایۀ موتر حامل مواد، زیاد میشود و حتی در روزهایى که راه مسدود نباشد، تمام مواد وارداتی در این ولایت گران است.
عذرا جعفری شاروال نيلى گفت که بندش وصعب العبور بودن راه ها، باعث شده است که مواد صادراتی دایکندی، به نصف قیمت کاهش يابد.
اين خانم که يگانه شاروال به سطح کشور است، به پژواک گفت: یک سیر بادام که یکی از عمده ترین محصولات زراعتی دایکندی است، در بازار نیلی ٤٠٠ افغانی ميباشد؛ حال آنکه همین بادام در ولايات کندهار و کابل، یکهزار افغانی به فروش میرسد و مانند این موادغذايی و سوخت، در شهرهای کندهار و کابل ارزان؛ اما در دایکندی حدود دو برابرقیمت است.
وى افزود که وقتى نرخ ها از حد معمول بالا می رود، شاروالی اقدام میکند؛ اما در دایکندی همیشه نرخها بسیار بالا است و این نرخها غیرمعمول نیست و دکانداران هم با کرایۀ سنگین، اجناس شانرا از کابل و کندهار انتقال میدهند.
شاروال نيلى علاوه نمود که قيمت مواد خوراکه و سوخت در ولسوالى هاى ولايت دايکندى، به علتى که مردم آن قبل از فرارسيدن زمستان آمادگى مى گيرند، آنقدر بلند نبوده و در شهر نيلى، بخاطرى نرخ ها بلند است که مرکز ولايت بوده و نفوس بيشتر دارد.
به گفتۀ موصوف، خرابی راه های دایکندی به کابل و ناامنی راه منتهی به کندهار، باعث افزایش قیمت ها در دایکندی شده و شاروالی ها در بخش تجارت و در سیستم بازار آزاد، خیلی نقش تعیین کننده ندارند.
براساس مادۀ دهم قانون اساسى کشور؛ دولت، سرمايه گذارى خصوصى و تشبثات خصوصى را به اساس نظام اقتصاد بازار آزاد و طبق احکام قانون تشويق مى نمايد، ازآن حمايت مى کند و مصوونيت آنرا تضمين مى نمايد.
همچنان در مادۀ يازدهم قانون اساسى آمده است که مسايل مربوط به تجارت داخلى و خارجى، به اساس تقاضاهاى اقتصادى مردم و طبق منافع مردم، از طريق قانون تنظيم مى شود.