فراه (پژواک، ٦سنبله ۹۲): بخش تعليمى و تحصيلى فراه، طی حدود يک دهۀ گذشته رشد چشمگیر داشته؛ اما هنوزهم مشکلاتى در اين عرصه وجود دارد.
انجنیر محمد صابر فاروقی سرپرست ریاست معارف فراه، به آژانس خبری پژواک گفت که در حال حاضر، حدود ١١٤ هزار تن که نزديک به ٣٨ هزار آنها را دختران تشکيل مى دهند، در مکاتب اين ولايت تحت آموزش قرار دارند.
 به اساس معلومات منبع، اين تعداد شاگردان در ٢٥٩ لیسه، متوسطه و ابتدائیه دولتی و خصوصی، توسط ١٨٦٧ معلم مرد و ١١٠٥ معلم زن آموزش مى بينند.  
فاروقی افزود که در چوکات ریاست معارف فراه، یک باب دارالمعلمین عالی که دارای ٤٨٦ محصل ذکور و ٧٠٣ محصل اناث می باشد، فعالیت دارد.
منبع افزود که در ریاست معارف اين ولايت، یازده باب مدرسۀ دینی و سه باب دارالحفاظ نيز فعالیت دارند، که ٢٠٩٩ طالب العلم به شمول ١٦٩ طالب العلم اناث در آن مشغول تعلیم مى باشند.  
همچنان فاروقى گفت که یک انستیتيوت زراعت، چهار لیسه مسلکی زراعت و یک لیسه تخنیکى و مسلکی در ریاست معارف فراه فعالیت دارند، که تعداد شاگردان آنها به  ٥٢٨ تن می رسد.
به گفتۀ وى، ٨ مکتب خصوصی نیز در این ولایت ایجاد گردیده و در اين مکاتب، زمینۀ آموزش برای ١٧٨٩ تن که ٣٠١ تن آنها را اناث تشکيل مى دهند، مساعد گرديده است.
سرپرست ریاست معارف فراه گفت که سال گذشته در شهرک معلمین فراه، بیش از ٧٠٠ نمره زمین برای معلمین این ولایت توزیع گردیده است.
قابل ذکر است که در سال ١٣٩١ پوهنتون دولتى نيز در فراه ايجاد شده است.
پوهنوال گل احمد ظاهریان ريیس اين پوهنتون گفت که پوهنتون فراه، در سال اول تنها پوهنځی تعلیم و تربیه داشت که در دو بخش (کیمیا- بیولوژی؛ و ریاضی – فزیک) فعالیت ميکرد.
وی افزود که پوهنتون فراه در سال ١٣٩١ ده استاد کدری، هفت کارمند اداری و هفت کارمند اجیر داشت؛ اما اکنون ٣٥ استاد کدری دارد که یکی از آنها زن و متباقی مرد هستند.
موصوف گفت که در سال ١٣٩٢، سه بخش (دری، پشتو و انگلیسی) و همچنان یک پوهنځی زراعت نيز در اين پوهنتون ايجاد شده است.
منبع علاوه کرد که تعداد محصلین سال ١٣٩١ اين پوهنتون، به ٤٢ تن مى رسيد؛ اما در سال روان تعداد محصلين به ٥٢١ تن رسيده  که ٨٢ تن آنها را دختران تشکيل مى دهند.
مشکلات   
انجنیر محمد صابر فاروقی سرپرست ریاست معارف فراه گفت که علاوه بر پیشرفت ها در بخش معارف، برخی مشکلات نیز وجود دارد.
به گفتۀ وى، در حال حاضر از مجموع ٣١٠ باب مکتب این ولایت، ١٦٧ باب به دليل نداشتن تعمیر در خانه های کرايی، مساجد و فضای باز فعاليت مى کنند و  ٢٣٨  مکتب این ولایت، دیوار احاطه ندارند.
اما وى خاطرنشان کرد که ساختمان هاى ١٤٣ مکتب، طى يک دهۀ گذشته اعمار شده و کار روى اعمار ساختمان هاى برخى مکاتب ادامه دارد.
فاروقی افزود که طی سال های اخیر، ٢١ مکتب از اثر تهدیدهاى امنیتی مسدود شده که دو  باب آن، در مرکز و متباقی در ولسوالی ها می باشد.
موصوف گفت که از جمع مکاتب مسدود شده،  یک باب دخترانه و متباقى، مکاتب پسرانه مى باشند.
وى علاوه کرد: اين درحالى است که براى رفع مشکلات مکاتب، در بسیاری از مکاتب شوراهای والدین ایجاد شده که علاوه بر اولیای شاگردان، ملاامامان، بزرگان منطقه و افراد بانفوذ محل نیز عضويت آن را دارند.
وى گفت: "تامین امنیت، وظیفۀ ارگان های امنیتی است و هرجایى که امنیت باشد، ما حاضر به ایجاد مکاتب هستیم."
موصوف کمبود آب صحی در مکاتب، کتب درسى و يا به وقت نرسيدن کتب را نيز از جمله مشکلات معارف اين ولايت خواند.
فاروقی افزود که براى پنجاه درصد مکاتب، طى ده سال گذشته کتابخانه و لابرتوار ايجاد شده؛ اما متباقى مکاتب، تا حال از اين سهولت محروم مى باشند.
همچنان سرپرست رياست معارف فراه، کمبود تشکيل معلمين اين ولايت را نيز به عنوان مشکل ياد نموده گفت که در حال حاضر، معارف فراه به ٨٠٠ بست اضافه معلمین نیاز دارد.
اما منبع خاطرنشان کرد که براى رفع نيازمندى از ناحيۀ معلم؛ شمارى از معلمان به شکل بالمقطع توظيف شده اند.
وی افزود: "در صورتی که افراد واجد شرایط معلمی، حاضر به معلمی در این مناطق باشند، به عوض معلمین بالمقطع مقرر می شوند."
به گفتۀ وى، رياست معارف اين ولايت، در ولسوالی ها با کمبود معلمین روبه رو است؛ زيرا کسى حاضر به انجام وظيفۀ معلمى در ولسوالى ها نمى شوند.
اما وى افزود که چندى قبل، از نزديک به یکهزار تن فارغان صنوف چهارده هم و دوازدهم که در یک اقدام بی نظیر حاضر شده اند در ولسوالی معلمی کنند، امتحان کانکور اخذ شده و از جمع آنها ٤٠٠ تن به حيث معلم در مکاتب ولسوالى ها گماشته خواهند شد.
همچنان پوهنوال گل احمد ظاهریان ريیس پوهنتون فراه گفت که این پوهنتون، در فراه جديداً تاسیس شده  و هنوز با مشکلات زیاد روبه رو است.
موصوف افزود که پوهنتون فراه، تا هنوز تعمیر مستقل ندارد و فعلاً در یکی از ساختمان هاى ریاست زراعت فراه  فعاليت ميکند.
وی، نبود لیلیه را یکی دیگر از مشکلات عمدۀ اين پوهنتون عنوان کرد.
ظاهريان علاوه کرد که حدود دو هزار جریب زمین، از سوی ریاست شاروالی و مقام ولایت، به پوهنتون فراه و لیلیۀ آن، در یکی از نقاط مرکزى فراه اختصاص يافته؛ اما تا حال براى اعمار ساختمان هاى پوهنتون اقدام نشده است.
اما محمد یونس رسولی معاون والی فراه گفت که به دلیل نبود بودجه، تعمیر برای این پوهنتون اعمار نگردیده است.
وی افزود که حدود یک ماه قبل، سفارت هند حاضر شده تا یک و نیم میلیون افغانی را به ولایت فراه کمک کند. به اساس معلومات رسولی، قرار است از این پول در اعمار تعمیر پوهنتون فراه و لیلیه استفاده شود.
همچنان سرپرست رياست معارف فراه؛ نبود میدان ورزشی، لابراتوار، انترنت و کتابخانه را از نيازمندى هاى اين پوهنتون خواند که تا حال رفع نشده است.  
مردم
مردم، از اینکه زمینۀ تحصیل برای دختران و پسران شان فراهم شده است خرسنداند؛ اما شکایت دارند که کیفیت درس در مکاتب خوب نيست.  
عبدالغفور دکاندار در "شاه بازار" شهر فراه گفت که چهار پسر و یک دخترش، در صنوف مختلف مکتب درس مى خوانند.
وى که يک شخص بيسواد مى باشد، از کيفيت پايين تدريس در مکاتب شکايت نموده گفت که چند روز پیش، برادر خانمش از پسر وى که متعلم صنف هفتم در شهر فراه است، چند سوال ساده را پرسید؛ اما جواب داده نتوانست.
وى افزود: "حتی نام مرا که پدرش استم، اشتباه نوشت؛ بسیار متاثر شدم."
غلام حضرت یک تن از متعلمین لیسۀ شیخ ابونصر فراهی شهر فراه گفت که تعدادی از معلمین این مکتب، در عین حال، از فعالین جناح های سیاسی نیز می باشند و به عوض انجام وظيفۀ خود که درس دادن است، اکثر ساعت ها را به جلب و جذب و تبلیغات سیاسی مى گذرانند.
این شاگرد افزود: "این معلمین، در امتحانات برای شاگردانی که از حزب آنها باشد، نمرۀ بهتر مى دهند و حق شاگردان مستعد که واسطه ندارند، تلف می شود."
وی از مسوولین خواست که به اين مشکل توجه کنند تا مکاتب، محل فعالیت های سیاسی نباشد.
اما حیات الله باشنده شهر فراه گفت که طى حدود ده سال گذشته، در بخش معارف پيشرفت هاى چشمگيرى صورت گرفته که از برکت آن، يک پسرش در رشتۀ حقوق پوهنتون هرات و دیگری در رشتۀ ژورنالیزم پوهنتون کابل مصروف تحصیل مى باشد.
همچنان وى گفت که یک پسر و چهار دخترش، در مکاتب فراه مصروف درس خواندن هستند.
وی از مخالفین خواست تا مانع درس خواندن اطفال و جوانان افغان نشوند؛ چون افغانستان فعلاً نسبت به هرچیزی دیگر به افراد با سواد، تحصیلکرده و متخصص نیازمند است.
نورآغا معلم لیسه تحت پرچمن ولسوالی پرچمن گفت که روند تعليمى، نسبت به قبل بهتر شده؛ زیرا اخيراً معلمان این مکتب در سيمینارهای متعدد شرکت نموده و این کار سبب شده که قابلیت های مسلکی معلمان بلند برود.
اما وی بابيان اينکه هنوزهم اکثر معلمان مکاتب فراه، غیرمسلکی می باشند گفت: "هرگاه که استاد مسلکى باشد و با شاگردان خود از برخورد مسلکى کار بگيرد، پس شاگردان خود به خود مى فهمند "

روشنفکران 
استاد حمیدالله رحمانی آگاه امور تعلیمی، از فعالیت های سیاسی برخی معلمان در مکاتب فراه نگرانى  کرده گفت: "نباید مکاتب، محل جلب و جذب برای احزاب سیاسی باشد."
به باور وی، با ادامۀ این کار، روند سالم تعلیمی مختل می شود.
وى افزود که براى جلوگيرى از بى نظمى ها در مکاتب، در عوض لت و کوب شاگردان، به نظم ويژه نياز است که بايد در مورد اقدام شود.
 وى گفت: "اکنون مشکل بزرگى که ما را جور مى دهد، نبود ديسپلين در مکاتب است؛ معلم در صنف ايستاداست و آنها به موبايل خود مصروف اند. و یا یک متعلم بلند می شود و معلم و یا سرمعلم خویش را حتی با چاقو می زند و بعد هم پیگیری و مجازات نمی شود."
وی افزود که جرایم جنایی در بین شاگردان در مکاتب زیاد است و اکثر فرزندان افراد پولدار و زورمند، بعد از انجام جرم، خیلی زود رها شده و این کار و عدم حمایت معلمان، باعث شکستن روحیۀ معلمين می شود.
وى به گونۀ مثال يادآور شد که در لیسه عالی شهید محمد نادر ایوبی در شهر فراه، طی چند سال اخیر چندین مورد بوده که معلمین، از سوی شاگردان بی بند و بار توهین، تحقیر و حتی با چاقو زده شده و یا اینکه شاگردان، يکديگر را با ضرب چاقو زخمى کرده اند.
موصوف، از مسوولين رياست معارف خواست که بر يک طرح ويژۀ ايجاد نظم در مکاتب کار کند؛ تا درهمه مکاتب عملى گردد و جلو بى نظمى ها گرفته شود .
فریداحمد هیبت فعال جامعه مدنی گفت که مردم، بايد در حل مشکلات فرا راه تعليم، با دولت همکارى نمايند .
وى در مورد سويۀ پايين برخى شاگردان گفت که در اين راستا، از يکسو برخى معلمان در تدريس مشکل دارند و از سوى ديگر، والدين نيز به دروس اولادهاى خود توجه نمى کنند.
موصوف افزود: "اگر هر پدر از پسر خود، در مورد رفتن به مکتب و يا هم در مورد ياد گرفتن درس چيزى سوال کند، اين مشکل خود به خود حل مى شود."
همچنان وى افزود که در رفع مشکلات امنيتى مکاتب، بايد مردم با دولت همکارى کنند تا زمينۀ آموزش به فرزندان شان مساعد شود. 
در عین حال، انجنیر محمد صابر فاروقی سرپرست ریاست معارف فراه، تاييد کرد که تا یک سال گذشته، مشکلات زیادی از جمله بی بند و باری ها در سطح مکاتب وجود داشته؛ اما از شش ماه بدینسو که وی به حیث مسوول این اداره مقرر گردیده، توجه و اقدامات جدی در حل این مشکلات انجام داده است.
وی گفت که تلاش هاى شان که تا حال تا حدى موفق بوده، بخاطر بهبود هرچه بیشتر کیفی و کمی معارف در این ولایت جریان دارد.
اما فاروقی افزود: نياز است که در اين راستا مردم به خصوص والدین شاگردان، جامعه مدنی و...، رياست معارف را همکاری کنند تا معارف معیاری گردد.