معلومات مختصر در مورد موقعيت، ساختار تشکيلاتى، مساحت، نفوس، ساختار قومى، ساحات تاريخى، مناطق تفريحى، زراعت، معادن، صنايع دستى، معارف، صحت، رسانه ها، نهاد هاى مدنى و وضعيت امنيتى فراه :
موقعيت :
ولايت فراه يکى از ولايات وسيع غربى افغانستان است.
اين ولايت علاوه بر سرحد مشترک با ولايات هرات، نيمروز، هلمند و غور ٢٩٠ کيلومتر سرحد مشترک با ايران دارد و شهر فراه مرکز اين ولايت ميباشد که در ٤٨٠ کيلومترى شهر کابل، پايتخت کشور موقعيت دارد.
ساختار تشکيلاتى:
ولايت فراه علاوه بر مرکز( شهر فراه ) از ولسوالى هاى پشت ردو، خاکسفيد، بالابلوک، پرچمن، گلستان، بکواه، لاش جوين، شيب کوه، پشت کوه و انار دره تشکيل گرديده است.
مساحت نفوس و ساختار قومى :
مساحت فراه از سوى بعضى منابع (٤٩٠٠٠ کيلومترمربع )و تعداد باشندگان آن در حدود يک ميليون تن تخمين کرده است.
اين ولايت در مجموع ١٢٥٦قريه دارد که باشدگان آن از اقوام پشتون، تاجک، ايلات، مغل، سادات، بومدى، ايماق، براهوى، بلوچ و ... تشکيل گرديده ؛ اما اکثريت آنها قوم پشتون است.
برخى بيشتر باشندگان اين ولايت سنى مذهب وتعداد کم آنها در ولسوالى هاى گلستان، جوين ، پشت رود و مرکز اهل تشيع ميباشند.
تمامى باشندگان ولسوالى هاى بکواه و خاک سفيد پشتون ها اند؛ اما در پرچمن پشتون نيست ؛ اما اقوام مختلف علاوه بر مرکز اين ولايت در ساير مناطق زندگى دارند.
اماکن تاريخى و فرهنگى فراه :
فراه که زادگاه اصلى شيخ ابونصر فراهى و عطا ملک جوينى است، داراى امکان زياد تاريخى و باستانى در ولسوالى هاى مختلف ميباشد.
قعلۀ "کک کهزاد" که بيشتر از دو هزار سال سابقه دارد، يکى از اماکن تاريخى اين ولايت شمرده ميشود.
اين قلعۀ در ١٥ کيلومترى جنوب شرق شهر فراه موقعيت دارد که در سر کوه از سنگ، خشت پخته و گچ ساخته شده و ساختمان آن در بين چند برج موقعيت دارد.
قلعۀ فريدون نيز در مرکز ولايت فراه موقعيت دارد و به نام ( شهر کهنه) مشهور است ، اين قلعۀ به اساس تاريخ( سيستان)و ( شهنامه فردوسى)تاريخ بيشتر از دو هزار ساله دارد.
اين قلعه در حدود ٣٠٠ جريب زمين از گل و خشت خام ساخته شده که تعداد برج هاى آن به ٩٩ ميريد.
همچنان قلعۀ لاش جوين، شهر پشاوران، زيارت شيخ ابونصر فراهى، زيارت سلطان امير،بارندک و کافرقلعۀ ( مرکز) زيارت شهداى کنسک( بالابلوک) و همچو جاى هاى ديگر از اماکن تاريخى اين ولايت ميباشد.
مناطق تفريحى:
باغ پل، باغ نو، باغى کافى ، زيارت سلطان امير و کافر قعله از مناطق تفريحى شهر فراه ميباشد.
زراعت:
بيشتر از ٨٠ درصد مردم ولايت فراه مصروف زراعت و باغدارى ميباشند و انار از ميوه هاى مشهور آن شمرده ميشود.
انگور، تربوز، توت، سيب، الوچه، زردالو، انځير، شفتالو، گرنگيچ، خرما، پسته و ميوه هاى ديگر در فراه وجود دارد.
برخى بيشتر دهاقين اين ولايت مصروف کشت گندم و جوار ميباشند.
قبل از اين ولسوالى بکواه از نگاه توليد گندم بسيار مشهرو بود ؛ اما اکنون تا حدى بيشتر کوکنار جاگزين آن شده است.
همچنان اخيراً دهاقين به کشت سبزى رو آروده است .
معادن :
هر چند مراجع و ارگان هاى ذيربط در مورد معادن فراه معلومات مستند و دقيق ارايه نکرده ؛ اما اهالى منطقه و مقامات محلى مى گويند که معادن مختلف در اين ولايت وجود دارد.
به اساس معلومات اين منابع ، معادن نمک، مس، سمنت ، تيل، ليتيوم، يورانيم، آهن، مواد ضد زنگ، گاز، زغال سنگ، کرومايت وسليکان در مرکز و ولسوالى هاى مختلف اين ولايت وجود دارد.
استخراج نمک از معادن ولسوالى پشت کوه ٤٠ سال قبل مروج بود ؛ اما بعداً متوقف گرديد و بازار هاى کشور بۀ نمک واردۀ ايران و پاکستان خالى شد.
در زمان حاکميت طالبان يک چاه تيل نيز در منطقه چهار باغ کشف شد که بعداً يکتعداد موسسات خارجى نيز علاقمندى خود را براى استخراج آن نشان داد؛ اما مردم منطقه از آن ها جلوگيرى کرده و گفته بود که آن کدام معدن نه، بلکه ارمگاه يک پير ميباشد.
خارجى ها بعد از سقوط طالبان به منطقۀ دو باره آمده اند؛ اما از سوى مردم اجازۀ کار را دريافت نکرد.
صنايع دستى:
بافتن قالين يکى از صنايع مهم دستى اين ولايت شمرده ميشود که زمانى به بازارهاى اروپايى صادر مى شد و برخى بيشتر زنان اين ولايت مصروف بافتن قالين بود.
اما اکنون سطح توليد آن به علت نبود بازار پايين آمده است.
در اين ولايت يکتعداد زنان مصروف ساخت روب بانجان و اچار نيز ميباشند.
معارف:
الف: بخش دولتى
در ولايت فراه جمعاً ٣٠٩ مکتب وجود دارد که ٧٩ ليسه، ٨٨ باب مکتب متوسط و ١٢٧ باب مکتب ابتدايه ميباشد.
در اين مکاتب ١٦٨٩معلم که شامل ١٠٣٩ زن است به ٧٦١٦٨ ذکور و ٣٧٩٩٨ اناث درس ميدهد( تا پايان سال ١٣٩١ ).
همچنان در اين ولايت ١٦ مرکز تعليمات دينى که يکى از آن دار العلوم است وهمچنان سه در الحفاظ و از ١١ تا ١٢ صنف مدارس دينى وجود دارد.
تعداد شاگردان مراکز دينى اين ولايت تاکنون به ١٩٣٠ ذکور و ١٦٩ اناث ميرسد که امور تدريسى آنها توسط ٦٩ استاد مرد و ٨ زن پيش برده ميشود.
پوهنتون دولتى فراه تنها يک پوهنځى دارد که از ديپارتمنت هاى کيميا –بيولوژى و رياضى فزيک تشکيل گرديده و تاکنون ٤٢ شاگرد دارد که امور تدريس آنها توسط ١٠ تن استاد پيش برده ميشود.
بخش هاى مراکز تعليمات نرسنگ و قابلگى علوم صحى انستيتيوت دولتى موسوم به غضنفر نيز در اين ولايت وجود دارد.
ب: بخش خصوصى:
علاوه بر يک موسسه تحصيلات عالى موسوم به غرجستان، ٨ مکتب خصوصى در ولايت فراه موقعيت دارد و دروس دينى نيز در مساجد اين ولايت تدريس ميشود.
همچنان انيستيتيوت صحى لمر شاگردان را در بخش نرسنگ و قابله گى تحت آموزش ميگيرد.
صحت:
الف: بخش دولتى
در مجموع ٣ شفاخانه و ٣٣ کلينيک در اين ولايت فعاليت دارد.
يک شفاخانۀ ١٠٠ بسترى در مرکز فراه، يک شفاخانۀ ٣٢ بسترى در ولسوالى پشت کوه و يک شفاخانۀ ٥ بسترى در ولسوالى پرچمن اين ولايت فعاليت دارد.
٣٣ کلينيک متباقى در مناطق مختلف اين ولايت فعاليت دارد.
گروپ هاى سيار صحى در ولايت فراه وجود ندارد؛ اما ٣٨٦پوسته هاى صحى در ولسوالى هاى مختلف فعال است.
اين پوسته ها به هدف خدمات صحى به مردم ، در قريه جات ساخته شده که داراى دو کارمند صحى( يک زن يک مرد) ميباشد.
ب : بخش خصوصى :
دانش، رحمانى، وطن اپولو، طبيبان و سلامتى از کلينيک هاى شخصى اين ولايت ميباشد که به سطح ولايت در شهر فراه فعاليت دارد.
رسانه ها :
علاوه بر نشرات راديو تلويزيون ملى ، مجلات شخصى موسوم به فرياد، همگان، سيستان، اوښکه، فراداتا، اسوه، فراه، سپورت، فراه غږ و پاڅون نيز فعاليت دارد.
نهاد هاى مدنى :
اتحاديۀ مستقل خبرنگاران فراه يکى از همين اتحاديه ها است که در سال ١٣٨٨ تاسيس گرديده و تعداد اعضاى آن اکنون بيشتر از ٤٠ تن گرديده است.
اتحاديۀ نجات زن افغان، اتحاديۀ معلمين، اتحاديۀ ملى و اجتماعى جوانان، نهاد رشد ذهنى زنان، هيواد ادبى مرکه، مرکزعلمى، فرهنگى و اجتماعى همگان، انجمن ادبى و کلتورى پير روښان، اتحاديۀ دهاقين، اتحاديۀ فلم و تياتر موسوم به فرداتا، انجمن ساعتى يا کتاب، نهاد اجتماعى جوانان، اتحاديۀ کارگران فراه، شورا شهر فراه، نهاد اجتماعى تفکرجوان، اتحاديۀ تيل فروشان و همچو اتحاديه هاى ديگر نيز در اين ولايت فعاليت دارد.
امنيت:
ولسوالى هاى بکواه، گلستان و بالابلوک از ولسوالى هاى بسيار نا امن، خاکسفيد، پشترود و انار دره نسبتا امن و شيبکوه، قلعه کاه، پرچمن و جوين از ولسوالى هاى امن اين ولايت شمرده ميشود.
مقام ولايت فراه و چند منطقۀ ديگر چند بار مورد هدف مخالفين مسلح قرار گرفته است.
برخى بيشتر مخالفين مسلح دولت در فراه با طالبان مسلح ارتباط دارند؛ اما افراد حزب اسلامى به رهبرى گلبدين حکمتيار نيز در ولسوالى قعلۀ کاه نيز فعاليت دارد.
در سال گذشته ( ١٣٩١ ) در اين ولايت ٣١رويداد قتل، ١٢٦رويداد دوزدى و ٥ رويداد اختطاف ثبت گرديده است.
همچنان در سال ١٣٩١ خورشيدى ١٥٧ رويداد خشونت عليه زنان ثبت شده که از اين جمله ١٧رويداد قتل، ٦ رويداد خودکشى و متباقى آن رويداد هاى فرار از منزل، ندادن حق ميراث و خشونت هاى ديگر ميباشد.
