فراه (پژواک،٢٥ اسد ٩٢): بيشتر اقتصاد مردم فراه متکى به زراعت و مالدارى مى باشد ؛ اما کمبود آب، نبود سردخانه ها و بازار مناسب زمینداران و مالداران را به یک سلسله مشکلات مواجه کرده ند.
زراعت:
انجنیر عبدالمنان متین، سرپرست ریاست زراعت و مالداری فراه به آژانس خبری پژواک گفت که بیش از ٨٠ درصد مردم این ولایت مشغول زراعت هستند.
به گفتۀ وى ، در صورتى که به اين بخش توجه شود و نیاز زمینداران و مالداران به آب، سردخانه ها و بازار مناسب مرفوع گردد، تغييرات مثبت در وضعيت اقتصادى مردم اين ولايت رونما خواهد شد.
به اساس معلومات وی، فراه حدود ٤،٨ ميليون هکتار زمين دارد که از جمله ٥٦٠٠٠٠ هکتار زمين زراعتى آبى و ١٢٠ هکتار آن زمين للمى مى باشد.
انجنیر متین مۍ گوید که انار این ولایت از نظر کیفیت درجه اول مۍ باشد و از عناب آن در طبابت نیز استفاده مى شود ؛ و همچنان گندم، جو، تربوز، پیاز، بادرنگ، انگور، سیب، بادنجان سیاه،رومی، بامیه و... از جمله مهمترین حاصلات این ولایت بوده و سالنانه صدها هزار تن آن به دیگر ولایات و کشور های ایران و پاکستان صادر می شوند.
در عین حال زمینداران و زارعین شکایت می کنند که آب کافی برای آبیاری کشت شان ندارند و هم حاصلات زراعتی آنها زیاد است ولی بدلیل نبود بازار و سردخانه ها برای نگهداشت حاصلات، همه ساله متضرر مى شوند و دولت هم در این راستا تا حال هیچ اقدامی نکرده است.
مهردل ٤٠ ساله باشنده ولسوالی خاکسفید می گوید ، درياى فراه رود به جزء سه تا چهار ماه، دیگر آب ندارد و مردم اين ولسوالى مجبور مى شوند آب را از سطح حدود ده متر زیر زمین بوسیله واترپمپ براى آبيارى زمین های شان بکشند.
مهردل می گوید، اگر دولت بند منطقه بخش آباد ولسوالى بالابلوک اين ولايت را اعمار کند، مشکل کمبود آب دهاقین حل می گردد.
قرارداد ديزاين تفصيلى بند بخش آباد که بر درياى فراه رود در ولسوالى بالابلوک اين ولايت در ١٠٠ کیلومتری شرق شهر فراه اعمار مى شود، حدود سه ماه قبل با شرکت پاکستانی "نیسپاک" امضاشده است.
رحیم جان باشنده قریه مساو ولسوالی پشت رود می گوید سه باغ انار و دها جریب زمین زراعتی دارد که سالانه صدها تن حاصلات تربوز، پیاز و سبزیجات از آن بدست مى آورد، اما بدلیل نبود بازار و سردخانه، یا خراب مى شود و يا هم آنرا به نرخ ارزان مى فروشد.
وی گفت که رياست زراعت با دهاقين در بخش جلوگيرى از آفات زراعتى ، کود و تخم هاى اصلاح شده نيز کمک نکرده است .
حاجى نصرالله يک تن از سران قومى ولسوالى قلعه کاه که باغ انار دارد، نيز شاکى است که هيچ کدام مرجع ، زميندارن اين ولايت را کمک نکرده است.
به گفتۀ وى، قسمت زياد زمين هاى قلعه کاه به واسطه واترپمپ آبيارى مى شود که این کار باعث کم شدن آب زیر زمینی شده و دهاقین گاهی وقت ها با قلت آب روبرو مى شوند.
محمدجمعه رفعت عضوى شوراى ولايتى فراه نيز از مشکلات زمينداران و زارعين ياد آورى کرده ، مى گويد که گام هاى مناسب براى حل آن برداشته نشده است
موصوف نا امنى ها را سرچشمه همه مشکلات خواند و گفت که اين مشکل بر وضعيت زراعت نيز اثر سو داشته و به همين دليل هزاران تن در اين ولايت بيکار مى باشند.
مالدارى:
فرید احمد هیبت رییس ارگان ملی جوانان افغانستان و یک تن از فعالین مدنی زراعت و مالدارى را مهمترین بخش اقتصاد مردم فراه خوانده گفت که اگر امور زراعت و مالدارى درست مدیریت گردد، اقتصاد این ولایت دگرگون خواهد شد.
هیبت می گوید: "یکی از مشکلات عمده زراعت و مالداری فراه، عدم تنظیم امور از سوی دولت است. مثلا چند سال پیش عده ای فارم های مرغ داری را فعال کردند و چون فایده زیاد داشت، تعداد زیاد از مردم به این کسب روی آورند؛ اما چون تولید خیلی زیاد بود و بازار فروش وجود نداشت، اکثر فارم داران این ولایت متضرر شدند و فارم های شان دوباره تعطیل گرديد. "
وى گفت که در اين ولايت ٦٠٠ فارم مرغ وجود داشت که اکثر آن ورشکست شده است .
به گفتۀ او، بازاريابى براى محصولات شرط اول است ، دولت بايد در اين راستا سهولت ها را ايجاد نمايد ، در طول دو سال گذشته مقدار زیاد ميوه و سبزى مردم به علت نبود مارکيت يا خراب شده و يا هم به قيمت نازل به پاکستان انتقال شد.
محمداکبر باشنده مرکز اين ولايت مى گويد که اکثريت مردم فراه مالدار هستند اما در اين اواخر در مناطق مختلف فراه يک نوع مرض در گاوها شيوع پيدا کرده است.
موصوف گفت که سه راس گاو وى نيز از اثر اين بيمارى که شناخته نشده تلف شده و بايد اداراه هاى ذيربط دولتى در جلوگيرى از بيمارى هاى حيوانى همکارى کند و برنامه هاى مشخص داشته باشد.
تجارت و سرمایه گذاری:
ننگیالی محمدی یک تن از فعالین مدنی مى گويد که فراه تعداد زیاد سرمایه داران دارد اما بدلیل ناامنی و مساعد نبودن زمینه، مجبور به سرمایه گذاری در بیرون از این ولایت شده اند.
وى مى گويد که اکثر سرمایه داران این ولایت در سایر ولایات کشور ، در امارات متحده عربى و یا هم ایران سرمایه گذاری کرده اند.
به گفتۀ وى، بايد زمینه مساعد گردد، تا این تجار در فراه سرمایه گذاری کنند.
تجار نيز مدعى اند که دولت نتوانسته زمينه را براى سرمایه گذاری مساعد کند.
احمد خالد شاکر یک تن از سرمایه داران فراه که در دُبی تجارت دارد از نبود شرايط مناسب در فراه شکايت نموده ، گفت که چهار سال قبل مى خواست فابریکه جوس انار را در فراه تاسیس نمايد؛ اما به گفته او چون در آن زمان ناامنی زیاد شد و شمارى سرمایه داران اختطاف گرديدند، از این کار منصرف شد.
ناامنى در هر منطقه موانع در مقابل انکشاف و پيشرفت ايجاد کرده ؛ اما مسوولين امنيتى فراه مى گويند که گراف رويداد هاى جنايى و نا امنى نسبت به قبل پايين شده است و فعلاً زمینه خوب برای سرمایه گذاری تجار در این ولایت مساعد است.
دگروال دل جان خاکریزی آمر امنيت قوماندانى امنيه فراه مى گويد که وضعیت امنیتی این ولایت نسبت به گذشته بهتر شده و طالبان توان درگیری روبرو با نیروهای های امنیتی افغان را ندارند، کارهاى تجارتى و انکشافى رشد کرده و مصروفيت ها به مردم ايجاد شده است .
حاجی حلیم رییس شرکت پلاستیک سازی خالد حلیم، مى گويد که او سال گذشته با سرمايه گذارى بيش از ١٣ ميليون افغانى، برای اولین بار فابریکه پلاستیک سازی را در فراه تاسیس کرد.
اما وى افزود که بدلیل محصول زیاد گمرگی از مواد خام وارداتی و نبود جای مناسب و برق، بعد از یک ماه تولیدات را متوقف کرد و فابریکه با سقوط مواجه شد.
او گفت که روزانه چهار تن پلاستیک مختلف النوع( ده نوع) را با استفاده از چهار دستگاه تولید می کرد.
به گفته وى ، نوع پلاستیک تولید وطنی نسبت به پلاستیک های وارداتی از کشور ایران که فعلاً در بازار فراه به فروش می رسد، با کیفیت تر و همچنان از نظر نرخ ارزان تر بود.
منبع افزود که قيمت یک کيلو گرام پلاستیک خریطه ای ایرانی ٦٠ افغانی ولی همین نوع آن از جنس وطنی ٥٧ افغانی بود.
او گفت که ٤٠ نفر به صورت مسقتیم و ٢٠٠ تن به صورت غیر مستقیم از طریق فابریکه او مشغول کار بودند، ولی با سقوط این فابریکه بیکار شدند.
به گفته وى، اگر دولت براى فابريکه او زمین مناسب بدهد ، حاضر است که دوباره این فابریکه را فعال سازد.
عبدالحمید حمید معاون شورا ولایتی فراه نیز مشکلات سرمایه داران تایید مى کند و می گوید که دولت باید بخاطر رشد تولیدات وطنی و خودکفایی داخلی از سرمایه داران حمایت بکند و زمینه خوبتر سرمایه گذاری را مساعد کند.
او افزود که دولت باید از واردات آن عده موادى که در داخل توليد مى شود، جلوگيرى کند و یا بر اين نوع اقلام وارداتى محصول بيشتر وضع کند.
حمید افزود که واردات مرغ از ایران و پاکستان، باعث شده تا فارم هاى مرغ وطنی در فراه ورشکست شوند.
صنايع دستى :
صنایع دستی از دوران های گذشته در این ولایت مروج بود و تا سال های گذشته اقتصاد بیشتر مردم فراه از این راه تامین میشد، اما اکنون مورد توجه کمتر قرار گرفته، کارمندان آن کم شده و تجارت آن متوقف گریده است.
قالین بافی، خامک دوزی، کلا دوزی، موره دوزی، یخن دوزی، مکرومه بافی و ... از جمله صنایع مهم دستی اين ولايت است که اکثراً زنان در آن مصروف هستند.
درحالى که يک زمان، قالين فراه به کشورهاى اروپايى صادر ميشد؛ اما اکنون نبود بازار مناسب قالين، سبب شده است تا اکثر قالين بافان اين صنعت را ترک کنند.
بيشتر باشندگان فراه که در سابق مسلک شان قالین بافی بوده، می گویند که به دلیل واردات قالین ایرانی و نبود مارکيت فروش برای قالین های افغانی، دیگر به مسلک خود ادامه نداده اند.
شاه گل باشندۀ ناحیه دوم شهر فراه مى گوید: "از وقتی که ١٤ ساله بودم، در خانۀ پدرم قالین بافی را شروع کدم، بعد از عروسی نیز قالین بافی می کدم؛ اما حالا دیگر قالین نمی بافم؛ چون سودی ندارد."
وى گفت که در سابق،از قالین بافی، عاید خانواده اش را به دست می آورد؛ حتی از عایدش یک نمره زمین شش بسوه يی خریدارى کرد و برای فامیل خود خانه هم آباد کرده است.
اما اين خانم افزود که حالا قالین های دست بافت به قیمت بسیار ارزان به فروش مى رسد و چندان سودی ندارد؛ بناءً او قالین بافی را ترک کرده است.
عبدالرحمن يک تن از تاجران قالين در فراه گفت که اغلب قالين های دست بافت در فراه، بطور قاچاق به خارج بخصوص پاکستان انتقال و به نام قالين پاکستانی، به بازارهای جهان صادر مى گردد.
اين تاجر علاوه کرد که صنعت قالين، تا قبل از سال ١٣٧١ درخشش خوب داشت و به کشورهاى اروپايى به ويژه آلمان صادر ميشد؛ اما حالا چندان بازارى ندارد.
