باميان (پژواک ١٦قوس ٩٢) : باميان يکى از ولايات مرکزى و کوهستانى بوده و سرشار از ذخاير زيرزمينى بخصوص معادن آهن و زغال سنگ است.
اما بيشتر اين معادن، دست نخورده باقى مانده است. از معادنى مانند زغال سنگ که استخراج صورت گرفته،به  شکل فنى و ايمنى نبوده و به همين علت صد ها صوف استخراج ذغال سنگ،  از سوى وزارت معادن درين ولايت مسدود گرديده است.
مهمترين معدن در باميان که سرمايۀ بزرگ کشور پنداشته ميشود، معدن آهن حاجيگک است که اگر کار استخراج آن آغاز گردد، نه تنها ميليون ها دالر عايد دولت مى شود، بلکه براى  ده ها هزار تن زمينه کار نیز فراهم گرديده و رشد اقتصاد مردم و افغانستان را در سطح  منطقه برملا خواهد ساخت.  
۱- معدن آهن حاجيگک باميان:
معدن آهن حاجیگک( آجه گک ) در سلسله کوه های هندوکش، میان بامیان و ميدان وردگ واقع بوده و يکى از بزرگترين معادن دنيا به شمار ميرود.
اين معدن در سال ۱۳۳۹هجری شمسى توسط زمین شناسان مختلف مطالعه شده و تثبیت گردیده است.  معدن حاجيگک ١٦ کیلومتر طول و ۵۵۰ مترعمق دارد.
تحقیقات اکتشافی این معدن توسط کارشناسان خارجی انگلیس ها، آلمانى ها، فرانسوى ها وبالاخره روس ها مورد مطالعه وارزیابی قرار گرفته است . مهمترین تحقیقات را روسها در اواخر دهه ۱۹۶۰، دهه۱۹۷۰ واوایل دهه ۱۹۸۰ به انجام رسانیدند.
روسها در دهه ۱۹۷۰ و۱۹۸۰، مراحل اکتشافی را تکمیل نموده وپلانهای استخراجی را نیز طراحی نمود ند، ولی به دلایل نا آرامى ها در افغانستان و نبود زیرساختها این معدن به مرحله استخراج نرسید.
 ذخیرهٔ احتمالی این معدن  ۱.۸ میلیارد تُن و فیصدی مقدار آهن ۶۲% می باشد وبرای ساخت ذوب آهن  قرار است از چندین معدن زغال سنگ ولسوالى یکاولنگ باميان و دره صوف  سمنگان استفاده گردد .
دولت افغانستان گفته است که استخراج معدن آهن حاجیگک سالانه حدود سه صد میلیون دالر را به خرانۀ  کشور واریز خواهد کرد.
همچنان از طريق اين پروژۀ بزرگ اقتصادى، زمينۀ کار براى بيش از چهل هزار تن فراهم می گردد.
ارقام جديد وزارت معادن ذخاير ثبت شدۀ اين معدن را به ١١٠ ميليون تُن و ذخاير پيش بينى شدۀ
آن را ٢٠٧٠ ميليون تُن نشان داده است.
این معدن به چهار بخش تقسیم شده است. کار استخراج یک بخش آن که در ولسوالی بهسود ولایت میدان وردک قرار دارد مربوط شرکت کانادايی و استخراج  سه بخش دیگر آن مربوط به یک کمپنی هندی می گردد که در منطقه کالو مربوط ولسوالی شیبر بامیان موقعیت دارد .
در داوطلبى ماه قوس سال ١٣٩٠ ، کنسرسيوم کمپنى هاى هندی (SAIL/ AFISCO)  براى استخراج سه بلاک معدن در باميان و يک کمپنی کانادايى (Kilo Gold Mines)براى استخراج يک بلاک ديگر آن مربوط ميدان وردک برنده شده و قرار است که کار استخراج آن در سال ١٣٩٢ آغاز گردد.
پس از برنده شدن شرکت های هندی وکانادايى  برای تامین امنیت این معدن ،ساختمان دهها پوسته امنیتی در تپه های مرتفع معدن و در مسیر راه بطرف ولسوالی بهسود ، ايجاد گرديده ، اما تا هنوز سربازان محافظ در این پوسته ها جا بجا نشده اند.
گاتم موگوپادیا سفیر هندوستان مقيم کابل، در سفر ماه عقرب سال ١٣٩١ ضمن سفر به باميان به آژانس خبرى پژواک گفته بود که او به منظور تسهیلات و اقدامات برای کارهای مقدماتی استخراج معدن آهن حاجیگک، از آن معدن ديدن کرده است.
به گفتۀ وى، کارهای مقدماتی استخراج اين معدن، با تسهیلات و کمک هند به کنسرسيومى متشکل از هفت کمپنی هندی، در سال ١٣٩٢ آغاز می گردد.
به گفتۀ سفير هندوستان، کشورش علاقمند است که افغانستان را در بخش های معادن، صحت ، زراعت و تجارت کمک نماید.  
سرمايه گذارى در اين معدن بزرگ آهن، حدود هفت ميليارد دالر تخمين زده شده است.
۲- معدن آهن سیاه دره :
این معدن در ٢٢ کیلومتری جنوبغرب مرکز ولسوالی یکاولنگ موقعیت دارد. طبق سروی وتفحص تیم انجینری وزارت معدن که در سال 1390 انجام شد، ذخایر این معدن به 500 ميلیون تُن میرسد و63 فیصد آهن دارد .
طبق معلومات حمیدالله لعلی ریيس معادن بامیان در این ولایت معادن چون مس ، المونیم ، سُرب ونقره نیز وجود دارد اما تا هنوز سروی نشده است .
۳- معادن زغال سنگ:
ولسوالی هاى کهمرد ، سیغان ویکاولنگ داراى معادن سرشار زغال سنگ است. زغال سنگ  کهمرد در مناطق کلیچ ،آشپشته ، چهارتاق کریمک، ودوآب میخ زرین در ولسوالی یکاولنگ در منطقه سر مُرغی  ودر ولسوالی سیغان در قسمت سر سیغان موقعيت دارد.
٤-معدن زغال سنگ کهمرد:
معدن زغال سنگ کهمرد در زمان سلطنت ظاهر شاه استخراج میگردید وقبل از آن توسط روسها کشف گردیده بود .پس از روی کار آمدن دولت جدید بصورت غیر قانونی ده سال استخراج این معدن ادامه یافت، اما پس از قرار داد این معدن با شرکت چينايی  MCC فعلاً استخراج معدن صورت نمیگیرد .
قرارداد استخراج معدن زغال سنگ  کهمرد، با شرکت ام سی سی صورت گرفته، که برای تولید برق معدن مس عینک لوگر، به کار گرفته میشود.
 محافظین زیادی از پولیس در اطراف  معدن کهمرد گماشته شده اند.
 زغال سنگ کهمرد از نظر كميت و كيفيت حايز اهميت نمى باشد، زيرا از لحاظ ساختمان طبيعى مغلق بوده
و درقسمت استخراج آن مشكلاتی وجود دارد. ذخاير زغال سنگ آن در حدود 500 هزار تن تخمين شده  است. با وجود آنهم چون اين معدن در مجاورت سرک سابقه دره شكارى باميان قرار دارد، لذا از سال هاى متمادى به اين طرف به شکل غیر قانونی مورد استفاده قرار دارد.
انجینر محمد کریم امید ، يکى از مسوولان آمریت معدن اشپشتۀ کهمرد ميگويد که در زمان استخراج قانونی که از طرف دولت صورت میگرفت ودر ٩ معدن غیر پلانی  که توسط مردم خود سرانه صورت میگرفت ماهانه 23 هزار تُن زغال سنگ استخراج وتادیه میگردید .
وی افزود معادن پلانی توسط دولت ومعادن غیر پلانی توسط مردم استخراج وبه فروش می رسید وفقط  دولت از معادن خصوصی ومردمی  فی تن 1500 افغانی ماليه میگرفت .
با این میزان استخراجى که در یک ماه 23 هزارتن  صورت میگیرد،سالانه 276 هزار تن زغال استخراج شده وعوایدى که از آن به دست می آید به ٤١٤ میلیون افغانی میرسد .
محمد هادی سیغانی ولسوال کهمرد می گوید که میزان ذخایر دقیق زغال سنگ مشخص نیست، اما زمانیکه استخراج صورت میگرفت روزانه دوصد موتر کاماز بارگیری شده وبه شهرهای مختلف انتقال می گردید.
وی افزود: (( ما نمیدانیم به اساس تن چه قدر ذخیره زغال وجود دارد، اما سالانه فقط از معدن اشپشته ١٦٠ هزار تن زغال استخراج میگردید .))
وزارت معادن دو سال قبل،  پس از آن معادن زغال در ولسوالى کهمرد را بست که  سه صوف از طرف شب سقوط نمود و به علت اينکه کارگران در آنجا شبانه کار نمى کردند، تلفاتی در قبال نداشت.
اما در منطقۀ سرمرغی یکاولنگ وسر سیغان تا هنوز استخراج صورت نگرفته فقط به اندازۀ استخراج صورت گرفته است که به قصد تفحص بوده است .
قرار است در این روزها زغال سنگ سر مرغی یکاولنگ از طرف وزارت معادن به داوطلبی گذاشته شود تا از آن به عنوان سوخت مورد استفاده قرار بگیرد .
معادن زغال سنگ به شکل کمربند در طبقات مختلف سلسله کوه های هندوکش واقع است که از ولایت بدخشان شروع و تا ولايات تخار، بغلان، سمنگان، بامیان وسرپل امتداد می يابد و به معدن سبزک هرات منتهی مى شود.
معادن ديگر باميان:
سنگ ها واحجار کریمه مانند اکسری، گالز ، کوارس ، لعل پیازی  و شاه مقصود نیز در بامیان وجود دارد وسنگهای تزئينی مانند مرمر ،گرانیت ، رخام ، تناورتن  موجود است که فقط سنگ رخام به مقدار 500 تن استخراج شده است .
حمیدالله لعلی، ریيس معدن بامیان  ميگويد که غیر از زغال سنگ که قبلاً به صورت غیر معیاری استخراج میگردید هیچ معدن دیگری در بامیان استخراج صورت نگرفته وقرار است در همین ماه قرار داد یک معدن سنگ تناورتن براى 5 سال به داوطلبی گذاشته شود که یک شرکت داخلی علاقمند استخراج آن است .