بامیان در سال ١٣٠٠ هجری شمسی مربوط ولایت کابل ، درسال ١٣٣٨  به حکومت اعلاى پروان ودر سال ١٣٤٣ به عنوان ولایت مستقل ارتقا داده شد، اما از لحاظ درجه از اول به سوم تنزیل نمود که تا هنوز به عنوان ولایت درجه سوم به حساب می آید. باميان  هفت واحد اداری دارد که شامل مرکز و شش ولسوالى است.مرکز آن شهر باميان  و ولسوالى هاى آن شامل یکاولنگ ، پنجاب ، ورث، سیغان ، کهمرد و  شیبر است.
۱- مرکز بامیان
در مرکز بامیان دو مجسمه تخریب شده بودا، بیش از سه هزار مغاره دوره بودیزم و شهرهای ضحاک و غلغله قرار دارد که قدیمی ترین آثار تاريخى این ولایت را تشکیل ميدهد.  اين ولايت با بغلان ،غور، پروان ، میدان وردک، غزنی، دایکندی ، سرپل ،وسمنگان  سرحد دارد. بامیان در غرب پایتخت افغانستان قرار گرفته واز دو مسير به کابل منتهى مى شود. از مسیر پروان ٢٢٠ کیلومتر  واز مسیر میدان وردک ١٦٥ کیلومتر فاصله دارد و مردم بيشتر مسير ميدان وردک را که کوتاه بوده وبراى شان اقتصادى تمام ميشود، ترجيح ميدهند، اما برخى اوقات، ناگزير ميشوند که به علت ناامنى در اين راه ، از طريق درۀ غوربند پروان رفت و آمد نمايند.
۲- ولسوالى پنجاب:
پنجاب در سال ١٣٠٠ هجرى شمسى براى چهل سال مرکز حکومت کلان دیزنگی بود وحکومات  یکاولنگ ، لعل وسرجنگل غور، دایکندی ، وبهسود از ولایت میدان وردک از لحاظ تشکیلات اداری به پنجاب مربوط بوده است . ولسوالی پنجاب با داشتن علفزارها وکوههای مرتفع وپوشیده از گیاه، مکان خوبی برای مالداری است. همچنین در این ولسوالی  روغن زرد ،قروت ودیگر فرآورده های حیوانی زیادی وجود دارد که  به کابل نيز صادر میگردد.هرچند این ولسوالی سرد سیر است ، اما زراعت نیز رشد خوبی دارد شغل اکثريت مردم آنرا مالداری وزراعت تشکيل ميدهد.
۳- یکاولنگ:
یکاولنگ در حدود ٦٧٠٤ کیلومتر مربع تخمین زده شده ویکی از ولسوالی های درجه یک بامیان است که در بر گیرنده ارزشهای سياحتى مانند بندامیر (اولین پارک ملی افغانستان )، چهل برج ، قلعه هاى بربری و گوهرگین را در خود جای داده است. موقعیت جغرافیای آن در غرب مرکز بامیان از جانب شمال با ولسوالی دره صوف سمنگان ،از طرف جنوب با ولسوالی پنجاب بامیان واز طرف غرب با ولسوالی بلخاب ولایت سر پل متصل است. سالانه هزاران تن به شمول سياحان خارجى از  بند امير که داراى هفت بند زيبا و طبيعى است ، ديدن مى نمايند که از اين درک، عايد خوبى براى مردم محل و دولت بدست مى آيد.
۴- ولسوالی ورث:
ورث در جنوب مرکز بامیان قرار دارد ویکی از دورترین ولسوالى های بامیان است. ١٧٢ کیلومتر با مرکز ولایت فاصله داشته ،از طرف غرب با ولسوالی اشترلی دایکندی، از طرف شرق با ولسوالی حصه دوم ولایت میدان وردک، از طرف شمال با ولسوالی پنجاب باميان و از طرف جنوب با دریای هلمند وولایت غزنی وصل است. ولسوالی ورث از حيث بافتن نمد وگليم وپارچه های پشمی به نام برک شهرت دارد. نمد و برک از پشم حيوانات تهيه ميگردد.نمد لیگان نامدار ترین نمد در افغانستان بوده و هرکیلوى آن تا ٦٠٠ افغانی فروخته میشود.
برک که بیشتر برای ساختن  کُرتی  وچپن استفاده میشود وقیمت آن نیز فی متر به پنجهزار افغانی میرسد یکی دیگر از دست بافت ها وصنایع روستايی این ولسوالی محسوب ميگردد.
۵- ولسوالی کهمرد:
کهمرد در فاصله بیش از يکصد کیلومتری شمال مرکز بامیان و در سرحد با ولايت بغلان واقع بوده و یکی از ولسوالی های داراى  معدن زغال سنگ است که علاوه بر استخراج زغال و عوايد به دولت، زمينه کار براى صد ها تن فراهم شده است.کهمرد بخاطر واقع بودن درۀ حاجر که يک ساحۀ سياحتى است، از اهميت خاص برخوردار است و سياحان از اين دره نيز ديدن مى کنند.
۶- ولسوالی سیغان :
سیغان نیز یکی از ولسوالی هايى است که معادن فراوان زغال سنگ در آنجا وجود دارد ویکی از کم آب ترین ولسوالی ها در بامیان شمرده مى شود.اين ولسوالى از طرف شرق  متصل به ولسوالی های شیبر وتاله وبرفک بغلان ، از طرف غرب  با ولسوالی یکاولنگ از طرف شمال به ولسوالی کهمرد واز جنوب به مرکز بامیان موقعيت دارد.زغال سنگ ولسوالى هاى کهمرد و سيغان علاوه بر مصرف مردم باميان، به کابل و برخى ولايات ديگر نيز صادر مى شود.
۷- ولسوالی شیبر:
موجوديت معدن آهن در منطقۀ حاجيگک، اهميت اقتصادى اين ولسوالى را بر ملا مى سازد  و یکی از معادن بزرگ در سطح آسیا محسوب ميگردد.معدن آهن حاجیگک که در سلسله کوه های هندوکش، میان بامیان و ميدان وردگ واقع است، در سال ۱۳۳۹هجری شمسى، شناسایی شده و١٦ کیلومتر طول و ۵۵۰ مترعمق دارد.در اين معدن که يکى از بزرگترين معادن دنيا به شمار ميرود،دو ميليارد ُتن آهن وجود دارد.در داوطلبى ماه قوس سال ١٣٩٠ ، کنسرسيوم کمپنى هاى هندی (SAIL/ AFISCO)  براى استخراج سه بلاک و يک کمپنی کانادايى   (Kilo Gold Mines)براى استخراج يک بلاک اين معدن برنده شده است و قرار است که کار استخراج آن در سال ١٣٩٢ آغاز گردد.اين ولسوالى در فاصله ٤٠ کیلومتری شرق مرکز بامیان قرار گرفته که از شرق با ولسوالی شیخ علی پروان، جنوبشرق با بهسود میدان وردک  واز طرف شمال با تاله وبرفک بغلان سرحد دارد.