کندز (پژواک، ٧سنبله ٩٢) : باوجودى که اقتصاد اکثر مردم ولايت کندز متکى به زراعت ومالدارى است؛ اما دهاقين و مالداران با کمبود آب، نبود مراکز نگهدارى محصولات و بازاريابى مواجه اند.
از سوى ديگر، موقعيت شيرخان بندر کندز درسرحد تاجکستان، براهميت اقتصادى اين ولايت افزوده است.اين بندر افغانستان را ازطریق پل دوستی بر فراز درياى آمو با تاجکستان وصل ميکند.
تاجران ملی اموال راازطريق شيرخان بندر ازکشورهای آسیای میانه،شرق میانه،خلیج فارس وبرخی ازکشورهای دیگر وارد میکنند وازهمینرو، یکی ازبنادرپرعاید درشمالشرق کشورمحسوب ميگردد.
زراعت :
عبدالبصیر فقیری آمر امور زراعتی ریاست زراعت ومالداری کندز ميگويد،اگربه سکتورزراعت و مالدارى توجه بیشترصورت بگيرد ونياز زارعين و مالداران از ناحيۀ کمبود آب ودیگرنیازمندی های شان رفع شود، زراعت پيشرفت چشمگيرى خواهد کرد .
به گفتۀ وى، زراعت و مالدارى به سوى ميکانيزه شدن به پيش ميرود وطی یکدهۀ گذشته دهاقین به دستاوردهای قابل ملاحظه يى نایل آمده اند.
بر اساس معلومات فقيرى، کندز بيش از ۲۳٠ هزار هکتار زمين آبى و ۴۸ هزار هکتار زمين للمی دارد که عمدتاً دهاقین ازآن دردوفصل حاصل برمیدارند.
آمر امور زراعتی ریاست زراعت ومالداری کندز به آژانس خبرى پژواک گفت که سالانه،هزاران تُن محصولات زراعتى چون گندم ، جو ،شالی، انگور ، سيب ، بادام ، پسته ، زغر، کنجد، زردآلو، پياز ، کچالو ، گُلپی ، بادنجان رومی وسایرمیوه ها وسبزیجات، جمع آورى ميشود؛ اما با درنظر داشت نياز و مصرف مردم، محصولات بدست آمده نيازمندى مردم را رفع کرده نميتواند .
فقیری علاوه میکند که طی سالهای گذشته توجه زیادی به زارعین صورت گرفته وهمواره درموسم گندم وبرنج، تخمهای بذری اصلاح شده وکودکیمیاوی در اختيار آنان قرار داده شده است.
موصوف مى افزايد که امسال حاصلات خربوزه نیزبه تناسب سالهای قبل به مراتب خوبتربوده واکثراً دهاقینى که به کشت خربوزه مبادرت ورزیده بودند ،خسارات سالهای قبل شانرا تلافی کرده اند.
مسوولان زراعت ميگويند که امسال، دربيش از١٠ هزار هکتار زمين زراعتی درينولايت خربوزه كشت شده بود که از آن در مجموع يک ميليارد و ٧٥٠ ميليون افغانى عايد به دست آمده است. حالآنکه سال گذشته در١٨ هزارهکتار زمین خربوزه کشت شده بود،اما ٩٠ درصد آن به علت آفات زراعتى خراب شد.
عبدالشکور وهاب زی آمرحفاظت نباتات ریاست زراعت کندز، به پژواک گفت که امسال پس از تشخيص مرض پوسیدگی ريشه و مگس خربوزه در وزارت زراعت، دواهای نباتی را به دهاقين توزيع كرده و جلو اين مرض را گرفته اند.
وی افزود که در زمان کشت خربوزه، برای ۷۳ هزارجریب زمین ادویه به دهاقين توزیع گرديده و مرض پوسيدگی خربوزه، صد درصد كنترول شده است.
مگس خربوزه، يکنوع حشرۀ مخصوصى است که در زير زمين پديد مى آيد و زمانى که خربوزه در حالت گل کردن و به اندازۀ يک شصت دست باشد، داخل آن ميگردد و تخمگذارى ميکند؛ نخست اين تخم به کرم و بعداً به مگس تبديل ميشود و خربوزه را فاسد مى سازد.
مردم از خربوزه به شکل تازه و خشک استفاده مينمايند، خربوزۀ کندزبه نام هاى عسقلانی، ارکانى، زرمتی، جین تور، قندک، اندلک وغازی خانی یاد میشوند؛ اما عسقلانی، زرمتی وغازی خانی، از شهرت و لذت خاص برخوردار است.
طول يک خربوزه غازى خانى، حتى به يک مترهم ميرسد. خربوزۀ ارکانى مقاومت بيشتر داشته و مردم آنرا براى زمستان نگهدارى نموده و از آن استفاده مىکنند.
اما دهاقین،از کمبود منابع آبى، کود کيمياوى و ادويۀ زراعت شکايت داشته و ازمسوولان زراعت میخواهند تا براساس نیازمندی های موجود، آنان رایاری رسانند.
صفدریکی ازدهاقین منطقه ده ویران ولسوالی خان آباد که بیش از۳۰ جریب زمین للمى دارد، می گويد،ازینکه منطقۀ شان کوهستانى،خشک، بی علف وبدون آب است وزندگی مردم متکی به باران های موسمی است، وزارت زراعت بایددرکنار کودکیمیاوی وتخم بذری اصلاح شده، درحفر چاه های عمیق واعمارذخیره های آب باآنان کمک کند.
وی پيشنهاد ميکند کهدرهرمنطقه این ولسوالى بايد ذخيره هاى آب وبرف برای نوشیدن مردم ومواشی ایجاد شود تا ازینطریق زراعت رشد نموده و زندگى مردم بهبود يابد.
باغداران نيز ازمشکلات موجود شاکى بوده وبراعماربندهاى آب وتقويت اقتصادزراعتى تاکيد نموده، خواستارايجادمارکيتهاى فروش محصولات، ایجادسردخانه هابراى نگهداشت ميوه وسبزى و پروسس آن هستند.
نصرالدین باشندۀ ولسوالی امام صاحب ،ميگويد که اداره زراعت ادویه کافی را در موقع معین آن دراختیارش قرار نداده است.
وى که پنج جریب باغ سیب،انار،شفتالو وناک دارد،مى افزايد که درموسم حاصلدهی بعضی اوقات محصولاتش رامگس ویاهم آفات طبیعی خراب میکند، ادویه لازم رابه موقع دریافت نکرده و ازهمینرو، برخی ازحاصلاتش فاسد میشود.
اين باغدار،نبود بازاريابى براى محصولات باغداران را چالش دیگری دانسته می افزاید : (( دولت بايد در اين راستا سهولت ايجاد نمايد ، در طول چند سال گذشته صدها تُن ميوه و سبزى مردم به علت نبود مارکيت يا خراب شده و يا هم به قيمت نازل به پاکستان انتقال شده است .))
هرچند برخى ازمناطق درمرکز وولسوالى های خان آباد و علی آباد، ازدریای تخارو وبند نقی آبيارى ميشود ،اما باشنده های این ولسوالى هامى گويند که بايد بندهاى بزرگ آب مورد توجه بيشتر قرار بگيرد، کانال هاى آن پاکسازی و همواره مورد حفظ ومراقبت باشد ، تا درآینده دهاقین باکمبود آب زراعتی مواجه نگردند.
کندز،ولايت زراعتى بوده و بيش از هشتاد درصد مردم آن به زراعت، مالداری وباغداری اشتغال دارند . آنها ميگويند که لازم است که دولت براى رشد و انکشاف زراعت کاربيشتر انجام بدهد و درين راستا به مردم فرصت هاى کارى ايجاد نمايد.
تجارت و سرمايه گذارى:
مسوولان اتاق تجارت وصنایع کندز میگویند که امسال به تناسب سالهای قبل کارهای تجاری درین ولایت رونق گرفته و براقتصادمردم اثرات مثبت برجاگذاشته است .
عبدالرسول سفری رييس اين اتاق مى گويد که امنیت نسبی باعث شده است که سرمايه گذاران داخلى و خارجى با اطمينان درين ولايت سرمايه گذارى کنند و زمینه ها برای تورید میوۀ خشک وتازه به داخل وخارج فراهم گردد.
وى هرچندآمارامسال تورید میوه های تازه وخشک رابه داخل وبیرون ازکشورارایه نکرد، اما افزود که تاجران درجریان صادرات وواردات اموال تجارتی باهیچ مشکلی روبرو نیستند.
موصوف گفت که به علت بهبود وضعيت امنيتى،باگذشت هرروز، امور تجاری درین ولایت درحال پيشرفت است.
سفری می پذیرد که تاجران به دلایل مختلف ازسوی دولت حمایت ویاهم تشویق نمیشوند، ولی تاکید میکند که مقامات محلی همواره به مشکلات تاجران رسیدگی کرده است .
رييس تجارت وصنایع کندز به عنوان نمونه،به رفع مشکل تاجران شیرخان بندراشاره نموده گفت، که چندماه قبل چند موترحامل اموال تجارتی به دلیل نامعلومی توقف داده شده بود که سرانجام بعد ازبرکناری رییس گمرک شیرخان بندر، دولت به این مشکل نقطه پایان گذاشت .
وى ميگويد که اگر دولت شرايط خوب و مناسب براى سکتور خصوصى مهيا سازد ، وضعيت امنيتى بهترشود، اقتصاد مردم تقويه ميشود و زمينه کار نيز براى آنها مساعد میگردد .
موصوف از کنُدی روند شهرک تجارتی شیرخان بندرنیزانتقادنموده ،گفت درحالیکه این شهرک برای تاجران خط اندازی شده ، اما چندین سال ازآن میگذرد و اين شهرک ساخته نشده است.
به گفتۀ سفرى، درصورتیکه این شهرک اعمارشود، تاجران ومتشبثین خارجی نیزبه سرمایه گذاری تشویق خواهند شدوازسوی هم برعواید شيرخان بندرافزوده میشود.
شیرخان بندر، یکی از بنادر مهم کشور بوده و ازطريق پُلى به طول ٦٧٢ متر و عرض ١١ متر از فراز درياى آمو عبور نموده، با تاجکستان وصل شده است.
اين پل، به مصرف حدود ٣٨ ميليون دالر کمک امريکا و ناروى، توسط حامد کرزى و امام على رحمان رؤساى جمهور افغانستان و تاجکستان، در عقرب سال١٣٨٦ رسماً افتتاح گرديد.
اماعنایت الله خلیق سخنگوی والی کندزمیگوید که این ولایت برای پیشرفت ورشد تاجران، بسترخوبی است ومقام ولایت درهمه حالات ازتاجران ملی حمایت میکند.
وى متذکرشد که گفتگو روی آغازکارشهرک تجارتی شیرخان بندرباجانب وزارت تجارت وصنایع ودیگرنهادهای مربوطه جریان دارد که باتکمیل پروسه آن، کارروی اعماراین شهرک عملاً آغاز خواهدشد.
اين شهرک تجارتى، ١٤٩٤ جريب زمين از ملكيت دولت را احتوا ميکند و تاجران نيز ايجاد شهرک را که داراى دو هزار نمرۀ رهايشى و تاسيسات تجارتى خواهد بود، در فراهم آورى تسهيلات تجارى موثر مى دانند.
صنايع دستى :
کُلالى،پوستين دوزى، مسگرى،زرگرى، پشمينه بافى وخامکدوزى از صنايعى اند که تعدادى از مردم کندز به آن اشتغال دارند. بوت و دف سازى و كاغذتشناب سازى، ظروف گلى ،فابريكه آهن ، سمنت ، يخ سازى، توليدكودكيمياوى، توليدآرد وتوليد برنج نيزبراهميت اقتصادى اين ولايت افزوده است.
همچنان گيلم، دستکش، جاکت ، ليف ، دستمال، چادر، لباس، شال سر، کلاه، پيراهن هاى مردانه وزنانه كه توسط زنان بافته ميشود نه تنها در خانواده ها مورد استفاده قرار ميگيرد، بلکه به خارج ازولايت وحتى خارج ازكشورنيز صادر ميگردد. هرچند هنوز بازار مناسب خارجى براى اين صنايع دستى ايجاد نشده؛ اما در بازارهاى منطقه از رونق خوبى برخوردار است.
پوستين دوزى ازصنايع مشهور و ديرينۀ کندز شمرده ميشود؛ پوستين توسط افراد مخصوص مسلکى از پوست مواشى که داراى پشم ثابت باشد دوخته ميشود؛ اين لباس به خاطرى که گرم است، در فصل زمستان مورد استفادۀ مردم قرار ميگيرد.
صنعت مسگرى نيز از شهرت خوبى برخورداراست؛ مسگران و آهنگران وسايل نجارى و سامان آلاتى مانند بيل، کلنگ، تيشه، رنده، مارتول، جبل، ديگ، کاسه، آفتابه، لگن و... ميسازند . اکثراين صنايع وضعيت قبلى خود را تاحدى حفظ کرده ،اما صنعت مسگرى درسالهاى اخير به دليل عدم توجه دولت به ركود مواجه است.
عبدالغيور كه از ۵۵ سال به اینطرف در شهركندز پیشه مسگری دارد،گفت:(( بخاطری که موادخام قیمت اس، اقتصاد مردم ضعیف اس ومال ارزان پاکستان به شهر ماآمده، مردم اشیای مارانمی خرن.))
وى میگوید که این مسلک ازپدرونیاکان برایش به میراث مانده ، اما باگذشت هرروزبازارمس روبه رکود است.
این مسگرعلاوه کرد، اشیايی را که آنها تولید می کنند از هر نگاه می تواند در بازار با لوازم خارجی رقابت نماید، اما برخی ازتاجران افغان لوازم فاقد کیفیت را واردودربدل نرخ نازل عرضه می کنند که باعث رکود بازار آنها شده است.
سيد محمد يكی ديگرازمسگران،ميگويد كه درگذشته اجناس توليدی آنان درداخل وحتی به كشورهای ديگر نیز صادر ميشد ،اما حالا بدليل اينكه ظروف ووسايل ازكشورهای همسايه وارد بازارها شده است مردم بيشتربه آن توليدات رو آورده اند.
وی گفت : (( مايک كوزه مسی ره به ۱۵۰۰ افغانی ميفروشيم، ولی نکلی آن دربازاراز۱۵۰ الی ۳۰۰ افغانی بفروش میرسه ،درحالیکه تولید ما نسبت به پاکستان چند برابر کيفيت خوب داره.))
این مسگرمیگوید که بیشترخانواده های شهرنشین ازوسایل مدرن وعصری که به بازار ها آمده ، استفاده میکنند وتولیدات آنان راساکنان اطراف وباشنده های ولايت بدخشان خریداری مينمايند.
رييس اتاق تجارت وصنايع كندزميگويد نيز ميگويد، بدليل اينكه محصولات توليدی مسگران به تناسب اموال وارداتی تاجران ازكشورهاى همسايه به ويژه پاكستان ، به قيمت نازل عرضه ميگردد، اكثر مردم ، به خريداری اجناس پاكستانی روی آورده اند.
وی گفت : (( ما در نظر داريم که درآينده برای مسگران بازاريابی كنيم تااجناس توليدی شان به داخل وحتی كشورهای خارجى صادرشود.))
با آنکه درکُل وضعيت صنعت نسبت به سه دهۀ گذشته، آهسته آهسته کمرنگ شده و ارزش خود را از دست داده؛ اما ميتوان گفت که در يک دهۀ اخير، صنايع دستى تا حدى مورد توجه قرار گرفته است. خانم ها در شهر كندزمصروف صنايع دستى اند.
بی بی حلیمه که در شهرکندز پیشه پشمینه بافی وخامکدوزی دارد،مى گويدکه صنایع دستی افغانستان مورد توجه جهانیان قرارگرفته، امابازاریابی وایجادزمینه هابرای فروش آن کمتراست.
وی مى افزايد که آنها صنایع دستی مورد نیازرا به انواع واقسام مرغوب دیزاین وتهیه میکنند، اما دربازارهای کندزبه قیمت نازل بفروش میرسد که حتی مخارج زندگی آنان را پوره کرده نمیتواند.
اين خانم خواهان بازاريابى و تقویت سکتورصنایع دستی زنان گردید.
اما صنعت کلالى درکندز از قبیل ساخت (کوزه ، مشک ، ديگ ،گلدان و .... ) ارزش قبلى خود از دست داده و بازار اين صنعت رو به رکود است .
گلرحیم یکتن ازباشنده های کوچه کلالی شهرکندز ميگويد که فعلاً تنها گلدان ها و مشک ها تا اندازه يى بازار دارد ؛ اما کوزه وديگ هاى گلى هيچ خريدار ندارد و نه مورد استفاده قرار ميگيرد .
به گفتۀ وی، حدود سى سال گذشته صنايع دستى اينولايت از شهرت خوبى برخوردار بود ، در شهر کندز ده ها دکان کلالى موجود بود ،اما حالا به گونه کمرنگی دیده میشود .
اين صنعتگر مى گويد که مردم کندز از صنايع دستى با کيفيت استفاده نمى کنند، چون بازار گرم توليدات خارجى سبب شده است که خريداران و استفاده کنندگان صنايع دستى با گذشت هر روز کم شوند .
وى از دولت ميخواهد ، که بخاطرشناخت ، انکشاف و رشد صنايع دستى ودرجهت تشويق تجار ملى وبين المللۍ، نمايشگاه هاى صنايع دستى کندز را در داخل و خارج کشور برگزار نمايد .
صنعتگران کندزازدولت میخواهند که زمینه های مصوون امنیتی، فضای سالم کار و بازاریابی را برای فروش محصولات تولیدی فراهم کند تاآنان بتوانند ازیکطرف صنایع دستی سنتی راتقویت نمايند و ازسويی هم سطح اقتصاد شان را بالا ببرند.
کندز علاوه برميوه تازه ؛ از حيث ميوه خشک چون کشمش ، بادام ، پسته وچهارمغز نيز در مارکيت تجارتى شهرت خاص دارد.
شایسته میریکتن از تاجران ميوه خشک مى گويد که بازار ميوه خشک به فصل و حاصلات ميوه تازه ارتباط ميگيرد، اگر حاصلات ميوه تازه خوب باشد، ميوه خشک نيز درهمان سال مارکيت خوب دارد ؛ اما با وجود آن گاهگاهى مشکلاتى در آن موجود ميباشد .
به گفتۀ وى ، درکندزتنها یک سرد خانه برای دهاقین وتاجران وجوددارد که بسنده نبوده ولازم است که درین خصوص ازسوی اداره زراعت گامهای اساسی برداشته شود .
اين تاجر مى افزايد که محصولات باغداران به علت کافى نبودن سردخانه، فاسد میشود.
اما عبدالبصیر فقیری آمر امور زراعتی ریاست زراعت ومالداری کندز ميگويد که اين اداره باهمکاری کشورهای کمک کننده درتلاش است تا چندین سردخانه دیگری را برای دهاقین وباغداران درمرکزوولسوالی های این ولایت ایجاد نماید.
