ميمنه (پژواک،٢٧ثور٩٤): برخى ولسوالان و متنفذین، از موجودیت فساد و زورگويى در نهادهای صحی و سوءاستفاده و برخورد نادرست کارکنان صحی بامراجعین سخن گفته، مسوولان صحت را برای جلوگیری ازآن به بی تفاوتی متهم می نمایند.
امامسوولان ازارايۀ خدمات صحى خوب حرف زده، ولسوالان رامقصر دانسته ميگويند که اين مسوولان منحیث حاکمان محل ازصلاحیت های قانونی شان کارنمى گيرند واز حقايق چشم پوشى ميکنند.
فارياب ازجملۀ ولايات شمال کشوربوده وبا ترکمنستان سرحددارد. نفوس اين ولايت به بيش ازيک ميليون و ٧٠٠ هزار تن تخمين زده ميشود؛ اما درمحافل و مجالس رسمی، نفوس آن اضافه از دوميلیون قلمداد میگردد.
اگر چه در بيش ازيک دهۀ اخير درکنار سايرعرصه ها، دربخش صحت نيز پيشرفت هايى صورت گرفته و بر تعداد شفاخانه ها و کلينيک هاى صحى افزوده شده؛ اما با آنهم برخى مردم شکايت دارند که عرضۀ خدمات صحى، قناعت بخش نيست.
حتى برخى ولسوالان ازموجودیت فساد درنهاد های صحی، سوء استفاده وبرخورد نادرست کارکنان صحی با مراجعین سخن گفته و مسوولان صحت را بى اعتنا مى دانند.
عبدالرزاق کاکړ ولسوال گرزیوان میگوید که دراین ولسوالی پنج کلینیک صحی وجود دارد وازتعمیرو تجهیزات مناسب برخوردار است؛ اما پرسونل آنان ازداکترتانرس وازملازم تا رانندۀ امبولانس، باندهای مافیایی ساخته اند و با حمایت زورمندان محلی به شکل  زنجیره ای کار میکنند.
کاکړبه آژانس خبرى پژواک گفت: "داکتران سر وقت به وظیفه حاضر نمیشوند، درمقابل کلینیک، معاینه خانه شخصی ساخته اند، فیس بلند میگیرند، ادویه بی کیفیت و تاریخ  گذشته را به مردم ده برابر میفروشند."
به گفتۀ وى امبولانس ها دو برابر موترهای شخصی از مریضداران کرايه میخواهند وبرخی داکتران با پایوازان برخوردنادرست دارند، حتی باسیلی میزنند، اگر اداره ولسوالی بخواهد بازپرس نماید، زورمندان محلی از متخلفین حمایت مى نمايند.
ولسوال گرزیوان مدعى است که داکتر نجیب وداکتر منیر ازپرسونل اين کلينيک، افرادفاسد بوده و وى از تمام بیاناتش اسناد کافی دارد و این موضوعات را بارها به شکل کتبی به ریاست صحت فاریاب مطرح نموده است.
امام یار تقوا ولسوال کوهستان نيز گفت که این ولسوالی با داشتن بیش ازیکصد هزار نفوس، دوکلینیک صحی دارد، داکتر با تجربه ، مسلکی و خدمات صحی لازم وجود ندارد.
تقوا افزود که به دلیل نبودداکترمسلکی وادویه لازم، مردم مریضان خودرابه شهرمیمنه مرکزفارياب که  ١٥٠ کیلومتر فاصله دارد، انتقال میدهند وگاهی به علت خرابی ومسدود بودن راه از اثر برفباری، مریضان تلف میشوند که در سال گذشته پنج زن جان باخت.
وی افزود که هشت سال قبل، کار اعمار شفاخانه بيست بستر آغاز شده؛ اما تاهنوز تکميل نگردیده، کاری که صورت گرفته بی کیفیت ودرحال فروریختن است ودراين مدت‌، کسی از ریاست صحت و یا شرکت ساختمانی قرار داد کننده، از جریان کار نظارت نکرده وکار شفاخانه به اجاره داران سپرده شده است.
کوهستان راه های صعب العبور دارد وراه هاى آن، شش ماه به دلیل برفباری ها مسدود میباشد. مردم شکايت ميکنند که در ١٤ سال گذشته هیچ کار بازسازی دراين ولسوالى صورت نگرفته است.
برخى ديگر، ادويه دولت را در انحصار ادويه فروشان ميدانند.
احمد فرهاد رییس شورای مردمی ولسوالى قیصار گفت که عرضه خدمات صحی دراين ولسوالى، در انحصار ادویه فروشان قرار گرفته است.
به گفتۀ وى، مالکین دواخانه ها برخی داکتران را که دانش چندان ندارند ازهلمند و پاکستان آورده، معاینه خانه شخصی ساخته اند وهر قسمیکه خواسته باشند فیس میگیرند، دوا میفروشند و تجارت میکنند.
احمدفرهاد علاوه نمود که داکترانی که از هلمند و پاکستان آمده اند مریض عاجل را  معالجه نمیتوانند وبه شهر میمنه میفرستند و براى بعضى مریضان بخاطر سودجویی، نسخه شش ماهه دوا را تجویز میکنند.
اما داکترعبدالعلی حلیم رییس صحت عامۀ فاریاب در رابطه به شکایات ولسوالان و برخی متنفذین در قسمت برخورد نادرست داکتران، رشوه وعدم پابندی به حاضری گفت که مقصر ولسوالان اند که منحیث حاکمان محل از صلاحیت های قانونی شان کار نمیگیرند، حقایق را کتمان نموده و با متخلفین برخورد نمی کنند.
وى ابراز داشت: «برخی داکتران ومسوولان صحی ازسوی شورای صحی که درهرولسوالی متشکل از متنفذین وزورمندان ایجادگردیده، حمایت میشوندوروابط منفی ومثبت برقرارکرده اند، کسانی که دست به خیانت میزنند شورای صحی اوراقی را مُهروامضا کرده، کارکرد خاينین را تائید مینماید و زور ما نمی رسد؛ با آنهم داکتر منیر مسوول صحی گرزیوان را برکنار کردم.»
داکتر حليم گفت که شکایت هايی وجود دارد که داکتران خارجی از عملیات پول میگیرند، داکتران روز های بازاربه دروغ رقعۀ مریضی گذاشته درمعاینه خانه شخصی کار میکنند، تیم نظارتی بنابر وضعیت امنیتی موجود، از اکثر ساحات نظارت نمیتوانند و ولسوالان همکاری نمیکنند.
رييس صحت عامه افزود که عرضه خدمات صحی در ولسوالی ها به عهده موسسات همکار است وریاست صحت صرف حق نظارت ازچگونگی کارآنها رادارد؛ اما ولسوالان مسوولیت دارند ازاموربازدید کرده با تخطی کنندگان ورشوه خواران مطابق قانون برخوردنموده، دریافت های خودرابه ولایت واداره صحت گزارش بدهند .
وى ناامنی،مداخله شورای صحی ولسوالی هاوخودمختار بودن موسسات را ازعمده ترین مشکلات دربخش صحت دانسته افزود تازمانیکه غرور پولی موسسات شکستانده نشود، قرارداد شان لغو و در لیست سیاه شامل نشوند، اصلاحات به وجود نخواهد آمد.
رییس صحت عامه گفت: «من هجده هزار افغانی معاش دارم؛ اما یک مسوول موسسه که اصولاً زیر دست من کارمینماید ودرکابل زندگی میکند، سه تاپنجهزاردالرمعاش میگیرد، با این تفاوت پولی غروردارد وهرگزاز مقررات و دساتیر ما اطاعت نمیکند و از چگونگی مصرف شان حسابده نیستند.»
داکتر حليم افزود که موسسات بودجه را ازوزارت صحت میگیرند؛ اما درمحلات خودرا کمپاین میکنندوبه مردم میگویند که تمام عرضه خدمات صحی، معاش پرسونل تا ادویه از طریق آنها  تهیه و تدارک میشود .
به باوررييس صحت عامۀ فارياب، اگرموسسات درمحل کارشان به مردم بگویندکه همه امکانات صحی از بودجه دولت است، مردم نسبت به حکومت باورمند شده و در قسمت تامین امنیت همکاری مستقیم خواهند کرد.
وی علاوه نمودکه مشکلات وشکایاتى که ازموسسات صورت میگیرد، آنرابامرکز گزارش میدهد؛ اما مقامات آنرا نادیده گرفته، نه تنهاازمسوولان موسسات بازپرس نميشود؛ بلکه در بسیاری موارد هنوزاداره صحت را ملامت مى سازند.
اماصبغت الله سيلاب مولوى زاده عضو شوراى ولايتى فارياب ازعرضۀ خدمات صحى ابرازنارضايتى نموده، گفت: "پرسونل صحى درولسوالى ها کم است، دواى کافى وجود نداردوچيزى که هم است کمک موسساتى است که دربخش صحت بارياست صحت کمک ميکند."
وى افزود که اين خدمات منحصربه شهرميمنه است ومردم درساحات دوردست و ولسوالى هابه شمول بلچراغ، کوهستان وگرزيوان ازمزاياى صحى محروم اند.
مولوى زاده علاوه کرد که داکتران ازمراجعين پول ميگيرند، تاحدى که يک مادر حامله که وضع حمل ميکند، مجبور است که به داکتر پنجهزار افغانى بپردازد.
اين عضو شوراى ولايتى گفت که زورمندان ازداکترانى که دواخانه وکلينيک شخصى دارند ويکمقدارپول آنها به جيب زورمندان ميريزد، حمايت ميکنند و بايد دولت اين نوع مراکز صحى را بررسى نموده و عاملان آنرا برطرف کرده و مراکز صحى شانرا مسدود نمايد. 
رییس صحت عامه، حضور داکتران غیر بومی وایجاد کلینیک های خودسررادرولسوالی قیصارتائید کرده گفت که بعضی افراد سودجو باهمکاری مقامات، متنفذین وزورمندان محلی که شریک اند، برضد پرسونل صحی تبلیغات نموده، سیستم صحت را تخریب میکنند تا توجه مریضان را به خود شان جلب نمایند.
داکترحليم افزود که بارهاازطریق مقام ولایت ازولسوال وقوماندان امنیه محل خواسته است که ازچگونگی کار داکتران وکلینیک های خود سر، نظارت کرده گزارش بدهند؛ اما ولسوال به مکتوب ولایت عمل نکرده است.
وى در رابطه به شفاخانه ٢٠ بستر کوهستان گفت که،این شفاخانه ازسوی وزارت مبارزه باموادمخدر در کابل با انسانهای مجهول قرارداد گردیده وکار آن باید در یکسال تکمیل میشد؛ اما شش سال از آن میگذرد و به یک پروسه جنجالی مبدل گرديده است.
درکنار اين مشکلات در شفاخانه افغان ـ تُرک شهر میمنه که ازسوى ترکيه تمويل ميشود، روزانه صدها تن اغلب زنان و اطفال، رایگان معالجه شده و ادویه لازم به دست می آورند.
جمیله باشنده منطقه سبز شهرمیمنه گفت هر وقت که خود یا اعضای فامیلش به تکلیفی گرفتار میشود، به شفاخانه می آید رایگان معاینه و دوا میدهند.
وی گفت:« معده وسرم زیاد درد میکنه، ای دفه سوم اس میایم؛ داکتر صاحبا معاینه میکنن دوا میتن، پول نمیگیرن؛ لیکن زنها زیاد میاین و برم ناوقت نوبت میرسه، بازهم ما خوش هستیم."
سهیلا باشنده ناحیه هشتم شهرمیمنه گفت که دختر ده ساله اش درناحيۀ شکم تکلیف پیدا کرده  و وى را بخاطر معاینه به شفاخانه آورده است.
اين مادر علاوه کرد که غریب است، پول نداشت که به معاینه خانه های شخصی برود؛ از همی خاطر بار دوم است که به شفاخانه میمنه می آید.
وى افزود که اگر به شفاخانه هاى شخصى ميرفت، حداقل دو الى سه هزار افغانى وى خرج ميشد که مجبور بود آنرا از دوستان و همسايگان قرض بگيرد.
باوجود اين تسهيلات، برخى اوقات کارمندان صحى مورد تهديد افرادمسلح نيز قرارگرفته اند؛ به همين علت سال گذشته کارمندان شفاخانه افغان –تُرک دست به اعتصاب کارى زدند.
آنان اعتراض داشتند زمانیکه واقعۀ انفجار، انتحار و جنگ صورت میگیرد، نیروهای امنیتی و افراد زورمند هنگام انتقال زخمیان با ده ها نفرمسلح، رینجر و تانک داخل شفاخانه گردیده و در کار موظفین و داکتران مداخله کرده آنان را توهین، تحقیر و تهدید مینمایند.
اين اعتصاب بعدازچند روز درحالى خاتمه يافت که مسوولان امنيتى، همچون افراد مسلح را شناسايى کرده ودو تن را که با داکتران برخورد نادرست کرده بودند، تحت تحقيق قرار دادند ومشکل مريضان و مريضداران نيز  حل گرديد.
از سوى ديگررييس صحت عامۀ فارياب گفت که تکمیل نشدن ساختمان شفاخانه یکصد بستر، با هزينۀ چهار و نیم میلیون؛ و زایشگاه پنجاه بستر با هزينۀ يک ميليون دالر درمرکز فارياب، آنان را با مشکلات زیادی مواجه ساخته وفعلاً به دلیل تنگى جای در یک چپرکت سه مریض استراحت میکند.
داکتر حلیم گفت که کاراعمارهردو شفاخانه به شرکت های خالد جیحون و کوهسار شرق  سپرده شده وباید در يک ونيم سال کاری به ریاست صحت عامه سپرده میشد؛ اما سه سال از وقت آن سپری گرديده وهنوز تکمیل نشده است.
وى افزود :« شرکت های ساختمانی در مرکز حمایت کنندگان غیر قانونی دارند، کار شان بی کیفیت است؛ آنها ملت فاریاب را گروگان گرفتند. باید قرارداد شان لغو شده شامل لیست سیاه شوند. قراریکه معلومات یکسال کاری خواستند، اگر تدارکات ریاست جمهوری منظور کند، شاید چند سال دیگر شفاخانه ساخته نشود.»
رييس صحت از وزارت صحت خواست کسی را که مسوول میسازند، باید با صلاحیت بدانند تا بتوانند از تمام فعالیت هايی که مربوط به صحت است نظارت نمایند.
مسوولان صحت ميگويند که درفارياب ٩٩ مرکزصحی شامل یک شفاخانه ولایتی، دو شفاخانه درولسوالی هاى شیرین تگاب واندخوی، چهار کلینيک جامع تقویتی درالمار، قیصار، گرزیوان و کوهستان، ١٣ مرکز جامع، ٢٤ مرکز اساسی، ٣٣ آشیانه و چندین کلینیک دیگر از طریق سره میاشت، موسسات و یک شفاخانه خصوصی به نام رائیل در شهر میمنه فعالیت دارد.
به گفتۀ آنان درين مراکز صحی، تمام خدمات صحی و ادویۀ لازم توسط حدود ٩٠٠ داکتر مرد، زن، قابله و نرس به طور رایگان برای مردم ارائه میشود.
 رییس صحت فاریاب گفت که دراين ولايت بیش از یک ونیم میلیون نفوس زندگی میکند و٧٠ درصد شان از خدمات صحی بهره مند بوده و٣٠ درصدديگر به علت نبودسرک، خرابی راه و مشکلات امنیتی درمناطق دوردست ازخدمات صحی محروم اند.
وى علاوه نمود، در ساحاتی که شفاخانه و کلینیک وجود ندارد، آشیانه های صحی ایجاد گردیده بااستخدام قابله های مسلکی، هر آشیانه تا پنج هزار فامیل را زیر پوشش قرار داده و افزون بر آن، چهار تیم سیار خدمات صحی عرضه مینمایند.
به گفتۀ داکتر حليم، علاوه بر بودجه معاش کارمندان ریاست صحت،  سالانه  چهارونيم میلیون دالر از بودجه وزارت صحت از طریق موسساتى چون SAF  و AADA که ازسال ٢٠٠٦ ميلادى بدينسو در بخش صحت و اکمال ادويه مراکز صحى فارياب فعاليت دارد و يک ميليون و٨٠٠ هزار دالر از سوی ترکیه به مصرف میرسد.
رييس صحت عامه گفت که مصارف ٥١ کلینیک را در ١٤ ولسوالی، موسسات یادشده می پردازند و معاش تقریباً دوصد تن از پرسونل صحی شفاخانه ولایتی ( افغان ـ تُرک میمنه ) از سوی موسسۀ « تیکا » ترکیه تمویل میگردد؛ ادویه و معاینه برای مردم رایگان است .
وى افزود که منابع تمويل کننده حاضر شده اند در سه سال آینده ٨٠٠ میلیون افغانی در بخش صحت کمک نمایند. پس از ماه سرطان سال جاری، پروگرام صحی تغیير مینماید و زیر نام (صحت ٢) فعالیت خواهند کرد.
رييس صحت گفت که در کنار داکتران افغان، سه متخصص و چهار قابله تاجکستانی در ولسوالی های المار، قیصار، گرزیوان و کوهستان کار میکنند که هرمتخصص بیش از ١٥٠٠ و قابله  ها ٦٠٠ دالر معاش میگیرند.
داکتر حليم دلیل استخدام داکتران خارجی را بی علاقگی داکتران محلی دانسته افزود که داکتران محلی به ١٥٠٠ دالر معاش کار نمیکنند؛ زمانیکه ازپوهنتون فارغ شدند، معاینه خانه خصوصی میسازند و یا به شفاخانه های شخصی کار میکنند؛ درحالیکه یک خارجی در دورترین ساحات ناامن فاریاب کار میکند.