مسوولين تخارمى گويند با آنکه ۸۵ درصد اقتصاد مردم این ولايت به زراعت و مالدارى متکى است؛ اما نبود مراکز نگهدارى محصولات و مارکيت، زمينداران و مالداران را با مشکلات مواجه کرده است.
تخار، یکی از ولایات حاصلخیز در شمالشرق کشور بوده و از لحاظ موقعيت جغرافيايى در میان ولایات بدخشان، کندز و بغلان قرار دارد و محصولات عمدۀ زراعتی آن، ازطریق همین راه های پرخم وپیچ، غرض فروش به ولایات همجوار انتقال داده ميشود.
زراعت :
تخار، دارای ۳۱۰ هزار هکتار زمين آبى و ۶۲۰ هزار هکتار زمين للمی است که عمدتاً دهاقین، در دو فصل ازآن حاصل بر میدارند.
بيشتر زمين هاى للمى، علاوه بر شهرتالقان مرکز تخار، در ولسوالى هاى خواجه بهاوالدين، رستاق، ينگى قلعه، خواجه غار، دشت قلعه، كلفگان و درقد بوده كه همه ساله زارعين، حاصل خوبى ازين زمين ها به دست مى آورند.
انجنير محمدسالم ساعى رييس زراعت و مالدارى تخار ميگويد که باتوجه به میکانیزه شدن وسایل زراعتی، پیشۀ زراعت ومالداری نیز با گذشت هرروز رو به انكشاف بوده و دهاقين و مالداران به خودكفايى دست يافته اند.
وى به آژانس خبری پژواک گفت که زراعت و مالدارى، به سوى ميکانيزه شدن به پيش ميرود و طی یکدهۀ گذشته، دهاقین به دستاوردهای چشمگیری نایل آمده اند.
به گفتۀ ساعى، سالانه هزاران تُن محصولات زراعتى چون گندم، شالی، انگور، سيب، زردآلو، شفتالو، پسته، پياز، کچالو، گلپی، بادنجان رومی و سایر میوه ها و سبزى ها جمع آورى ميشود؛ اما با درنظرداشت نياز و مصرف مردم، محصولات به دست آمده، احتياجات مردم را رفع کرده نميتواند.
رييس زراعت و مالدارى تخار افزود که طی سالهای گذشته، توجه بيشترى به وضعيت زندگى دهاقين صورت گرفته وهمواره درموسم گندم و برنج، تخمهای بذری اصلاح شده و کود کیمیاوی در اختیار آنان قرار داده ميشود.
موصوف، ازافزايش حاصلات پياز و انگور سخن گفته، افزود که امسال حاصلات آن به تناسب سالهای قبل به مراتب خوبتر بوده و اکثراً دهاقینى که به کشت خربوزه پياز و انگور مبادرت ورزیده بودند، خسارات سالهای قبل را جبران کرده اند.
دهاقين و مسوولان رياست زراعت تخار، از افزايش حاصلات سه برابرى خوشبين بوده و علت افزایش را وافربودن آب، استفاده از شیوه های پیشرفتۀ زراعتی و كمكهاى به موقع به دهاقين ميخوانند.
دهاقين می گویند که سال گذشته، از زمین هاى شان پیاز ناچیز برداشت کرده بودند؛ اما امسال از هر جریب زمین، بیش از یکهزار و چهارصد سیر حاصل برداشت کرده اند.
صوفى ظاهر يكتن از دهاقين منطقه خطايان شهرتالقان گفت که امسال، از يک جريب زمين ۱۴۰۰الى ۱۵۰۰ سير پيازحاصل برداشته؛ اما سال قبل از يک جريب، كمتر از۵۰۰ سيرحاصل گرفته بود؛(يک سير معادل هفت کيلو ميباشد.)
اما اين دهقان كه در پنج جريب زمين پيازكشت كرده بود، نسبت نبود سردخانه و مكان براى نگهدارى محصولات زراعتى ابرازنگرانى كرده گفت كه روى همين دليل، يک سير پياز را ۶۰ افغانى به پاكستان غرض فروش مى فرستند.
وى افزود که هم اكنون دربازارهاى تخار، يک سير پياز ۵۰ افغانی به فروش میرسد؛ درصورتيكه براى نگهدارى محصولات، سردخانه و بازاريابى صورت بگيرد؛ محصولات شان به قيمت خوب عرضه شده و درآينده باهيچگونه مشكلى مواجه نخواهند بود.
نازكمير يكتن از دهاقين ديگر شهرتالقان گفت: "حالى پياز ما درب ازار به پنجاه افغانى فروخته ميشه؛ مگر دوماه باد که ماپس خريدارى كنيم، از دوصد تا سه صد افغانى سر ما به فروش ميرسه."
اين دهقان، علت آنرا نبود سردخانه و مكان نگهدارى محصولات زراعتى دانسته از مسوولين زراعت خواست تا درقسمت ايجاد سردخانه باآنان همكارى كنند.
وى از نبود مارکیت و بازاريابى نيز شکايت کرده افزود که در فصل زمستان و بهار، نرخ هر سیر پياز به سه صد افغانی می رسد؛ حال آنکه فعلاً يک سير پياز پنجاه افغانى فروخته ميشود.
عين الله كه در زمينش تاكهاى انگور دارد گفت كه به تناسب سالهاى گذشته، ميزان حاصلاتش بيشتر بوده و قيمت آن نيز در بازار خوب است.
وى گفت كه از هرتاک انگور، امسال حدود بيست سير حاصل برداشته، حال آنكه درسال گذشته دوازده سيرحاصل گرفته بود. اين دهقان خواهان ايجادسردخانه ها براى حفظ محصولات زراعتى خود گرديد.
زارعين، مالداران و باغداران؛ علاوه براينکه بر ساخت بندهاى آب، سربند، دیوارهای استنادی، کانال های آبیاری جهت تقويت اقتصاد شان تاکيد ميکنند، خواستار ادويۀ ضد نباتى نيز هستند.
محمدعلم یکتن از باغداران ولسوالی فرخار گفت که از سوی اداره زراعت، ادویه کافی دراختیارش به موقع قرارنگرفته است.
وى که در۱۰ جریب زمین؛ باغ سیب، انار، شفتالو و ناک دارد، افزود که در موسم حاصلدهی ، بعضی اوقات که محصولاتش را مگس و یاهم آفات طبیعی ميزند، برخى ميوه هايش به علت دريافت نکردن ادویۀ لازم، فاسد میگردد.
باآنکه زمین های برخی از دهقانان، از دریای خطایان و فرخار که درشرق شهرتالقان قراردارد وهمچنان از دریای بنگى آبيارى ميشود؛ اما دهاقین ميگويند كه بايد بندهاى بزرگ آب ساخته شود، کانال ها پاکسازی گردد و همواره مورد حفظ و مراقبت قرار بگیرد، تا آنها درآینده باکمبود آب مورد نیاز زراعتی مواجه نشوند.
تخار، یک ولایت زراعتى در شمالشرق کشور بوده و بيش از هشتادوپنج درصد مردم آن مصروف زراعت، مالداری و باغداری اند. محصولات عمدۀ آنانرا افزون بر پیاز وکچالو، گندم، برنج، خربوزه و تربوز تشکیل میدهد.
دهاقين ميگويند که لازم است دولت براى رشد و انکشاف زراعت، کار بيشتر انجام بدهد و در اين راستا فرصت هاى کارى براى مردم ايجاد نمايد.
تجارت و سرمايه گذارى:
مسوولان اتاق تجارت وصنایع تخار میگویند که درسالهای اخیر، کارهای تجاری درین ولایت رونق گرفته و ازین سبب براقتصادمردم اثرات مثبت برجا گذاشته است.
محراب الدين رييس اين اتاق گفت که امنیت مطمئن، باعث شده است تا سرمايه گذاران داخلى و خارجى، با اطمينان کامل در اين ولايت سرمايه گذارى کنند و زمینه ها برای تورید میوۀ خشک و تازه فراهم شود.
به گفتۀ وى، با گذشت هرروز، امور تجاری درحال شکل گرفتن است. از اينکه تخار يک ولايت زراعتى است، سالانه صدهاتن ميوۀ خشک و تازه از سوى تاجران ملى و بين المللى به داخل و خارج کشور صادر ميگردد.
صادرات ميوۀ خشک؛ شامل پسته، چهارمغز، بادام و ميوۀ تازه از قبيل خربوزه، تربوز، سيب، انگور، زردآلو و آلو گيلاس ميباشد.
رييس اتاق تجارت و صنايع تخار، هرچند آمار امسال تورید میوه های تازه و خشک را به داخل و بیرون از کشورارائه نکرد؛ اما افزود که تاجران درجریان صادرات و واردات اموال تجارتی، باهیچ مشکلی روبه رو نیستند.
اما وى، توجه به احياى فابريكه ها و شركت ها در تخار را نسبت به ولايات ديگر كمتر خوانده وعمده ترين عامل آن را نبود برق دايمى و معيارى درين ولايت دانست.
محراب الدين گفت که تخار، يک ولايت ترانزيتى نيز بوده و درصورتيكه برق دايمى وجود ميداشت، نه تنها فابريكه ها بيشترميشد، بلكه درايجاد سهولت هاى بيشتر براى تاجران، حتى در خصوص نگهدارى محصولات توليدى دهاقين نيز اثرات سودمندى برجاميگذاشت.
فعلاً در تخار، از برق ديزل جنراتورشهرى درفابريكه هاى يخ سازى، توليد آرد، روغن، كنجاره و مطبعه ها از طرف روز استفاده صورت ميگيرد.
رييس اتاق تجارت و صنايع ولايت تخار گفت که توجه مقام ولايت و سايرمردم خيرانديش به تاجران بيشتر شده و همواره آنان را مورد تشويق و تحسين قرارميدهند.
وى افزود: "اگر دولت شرايط خوب و مناسب رابراى سکتور خصوصى مهيا سازد، وضعيت امنيتى بهتر ميشود، اقتصاد مردم تقويه ميگردد و زمينه های کاریابی و اشتغال نيز براى مردم مساعد میگردد."
موصوف، مشکل ديگر را نبود شهرک های رهایشی برای تاجران خوانده گفت که سالهای قبل، قرار بود یک شهرک تجارتی در بندرآى خانم در ولسوالی دشت قلعه، در سرحد تاجکستان احداث شود؛ اما بنابه دلایل نامعلومی، موضوع آن خاموش شده است.
وى افزود: درصورتيكه شهرک ايجاد شود، نه تنهابراى تاجران افغان بلكه به تاجران برخى كشورهاى آسياى ميانه كه با تاجكستان سرحد مشترک دارند نيز زمينه هاى خوب تجارى فراهم ميشود.
اماسنت الله تيمورسخنگوی والی تخار گفت که این ولایت، برای پیشرفت و رشد تاجران، بسترخوبی است و مقام ولایت درهمه جریانات، از تاجران ملی خویش حمایت میکند.
وى علاوه کرد که تاجران و متشبثین خصوصی، برای سرمایه گذارى بيشتر درين ولايت تشويق ميشوند و گفتگوها روى احداث اين شهرک، هنوزهم ادامه دارد.
صنايع دستى :
صنايع دستى زنان در تخار قابل قدر بوده و عمده ترين آن پوستين دوزى، كلاه هاى پشمى، چپن ازبكى، پشمينه بافى و خامکدوزى، دستمال هاى شانه و دست، مسگرى، زرگرى وغيره مروج بوده واز صنايعى اند که اقتصاد شمارى از مردم بر آن متکى است. درکنارآن بوت سازى، دف و دايره سازى، ظروف گلى، توليد برنج، فابريكه يخ سازى، توليدآرد وغيره نيز شامل اين صنايع ميباشد.
گيلم، دستکش، جاکت، ليف، دستمال، چادر، لباس، شال سر، کلاه، پيراهن هاى مردانه و زنانه كه توسط زنان بافته ميشود، نه تنها در خانواده ها مورد استفاده قرار ميگيرد، بلکه به خارج ازولايت و حتى خارج از كشور نيز صادر ميشود. هرچند هنوز بازار مناسب خارجى براى اين صنايع دستى ايجاد نشده؛ اما در بازارهاى منطقه از رونق فراوان برخوردار است.
پوستين دوزى، يکى از صنايع مشهور اين ولايت شمرده ميشود؛ پوستين توسط افراد مخصوص مسلکى از پوست هاى مواشى و حيوانات ديگر که داراى پشم ثابت باشد دوخته ميشود؛ اين لباس به خاطرى که گرم است، در فصل زمستان مورد استفاده قرار ميگيرد.
چندى پيش، نمایشگاه یک روزه به منظورتشويق متشبثين خصوصى وتاجران براى ماركيت يابى خانم هاى صنعت پيشه، از سوی دفتر توانمندی زنان به همکاری مالی سفارت امریکا، در ولایت تخار نيز گشايش يافت.
پروین عارفى مسوول دفتر توانمندی زنان افغان در تخار گفت که این اداره، از ۱۰ ماه بدینسو برنامه اى را در بخش تولید صنایع دستی زنان آغاز کرده و توليدات خانم هايی که دراین برنامه کار میکنند، به نمایش گذاشته شده بود.
عارفى گفت که در این نمایشگاه، ده ها قلم صنايع توليدشدۀ داخلى چون لباس های زنانه وطنی، گلیم، انواع دستکول ها، سیت های پرده، دستمال شانه، تكه هاى خامكدوزى و دیگر لوازم مورد نیازمنازل به نمایش گذاشته شد و ده ها تن از آن دیدن کردند.
وی ابراز امیدواری کرد که افتتاح این نمایشگاه، برای توسعه و بازاریابی صنایع دستی زنان کمک ميکند تا از طریق آن، برای تقويت این صنعت، حمایت تاجران را به دست آورند.
سياه موى يكتن از زنان صنعت كار که صنايع دستى خود را به نمايش گذاشته بود، گفت: "بايد ازكارهاى دستى زنان قدردانى شود، توليدات دستى خريدارى شود، نه اينكه وسايل و توليدات خارجى را استفاده كنيم؛ از هند و چين و ديگر كشورها اشيايى كه توليد ميشود هم اقتصاد مارا ضربه ميزند وهم ازلحاظ اسلامى، قابل پوشيدن نيست؛ افغانى و وطنى باكيفيت است وهم اقتصادخودما تقويه ميشود."
این خانم، از دولت خواهان ایجاد شرایط خوب برای رشد صنایع دستى شان شد تا بتوانند در برابر تولیدات خارجی دربازارها رقابت نمايند.
باآنکه وضعيت صنعت بعد از سى سال گذشته، آهسته آهسته کمرنگ شده و ارزش خود را از دست داده؛ اما ميتوان گفت که در دو سال اخير، صنايع دستى تا حدى مورد توجه قرار گرفته، که هم اکنون خانم ها در شهر تالقان مصروف کار صنايع دستى اند و بعداً آن را به بازار عرضه مى نمايند.
مرضيلا یکتن ازخانم های شهرتالقان که پیشۀ خامکدوزی ودستكول بافى دارد، گفت که صنایع دستی افغانستان مورد توجه جهانیان قرارگرفته؛ امابازاریابی و ایجاد زمینه ها برای فروش کمتراست.
وی افزود که صنایع دستی مورد نیاز را به انواع واقسام مرغوب دیزاین وتهیه میکنند؛ اما در بازارهای تخار به قیمت نازل به فروش میرسد که حتی مخارج زندگی آنان راپوره کرده نمى تواند.
صنعتكاران در تخار، از دولت میخواهند که برای آنان زمینه های مصوون امنیتی، فضای سالم کار، ایجاد بازاریابی و زمینه ها برای فروش محصولات تولیدی را فراهم کنند؛ تابتوانند از یکطرف صنایع دستی سنتی راتقویت کنند و از سوی هم سطح اقتصاد شانرا بالاببرند.
علاوه بر مركز، در ولسوالى هاى ورسج، كلفگان، هزارسُمچ، بنگى، نمک آب، رستاق، دشت قلعه و خواجه بهاوالدين كه بيشترين باشندگان شان به زبان ازبكى تكلم ميكنند، به صنايع دستى دسترسى دارند و همواره با مسوولان ادارۀ امور زنان در ارتباط اند.
رزم آراء حواش رييس امورزنان تخار گفت كه در يك دهۀ گذشته، تلاشهاى زيادى صورت گرفته تاخانم ها به خودكفايى برسند.
وى افزود که با راه اندازى حرفه هاى مختلف صنايع دستى هزاران خانم درين ولسوالى ها، توانسته اند از طريق همين پيشۀ سنتى و محلى، معيشت روز گار شانرا تامين كنند.
خانم حواش علاوه کرد که هنوزهم برنامه هاى اين اداره به منظورتقويت و رشدصنايع دستى زنان در مركز و ولسوالى ها ادامه دارد.
