ولایت بادغیس از ولایت‌های شمال غربیکشور است که مرکز آن قلعه نو مى باشد. بادغیس از طرف غرب به ولایت هرات، از شرق به ولایت فاریاب، از شمال به کشور ترکمنستانو از جنوب با ولایت غورهم‌سرحد می‌ باشد. این ولایت ۲۳٫۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و دارای شش ولسوالیاست،نفوس اين ولايت ٤٣٩٥٠٠ تن تخمين شده است.
بادغیس در زمان ساسانیاندر قلمرو آن دولت بوده‌است و پس از آنکه به روزگار خسرو اول انوشیروانسرتاسر ایران به چهار بخش تقسیم شد، بادغیس نیز جزو مناطق چهارده‌گانه خراساندرآمد و حکمران آن یکی از چهار مرزبان خراسان، و ملقب به برازانبود. همچنین بادغیس یکی از نواحی اسقف‌نشینایران در زمان ساسانیان به شمار می‌رفت. این ناحیه به سبب واقع شدن در مرزهای شمال شرقی امپراتوری ساسانیان، در معرض تهاجم ترکان و هپتالیانقرار داشت.
بادغیس جز قلمرو هپتالیان محسوب می‌گردید که در مقابل پیشروی سپاه اسلامبه سرکردگی نیزک طرخانایستادگی زیادی کردند. به گفتهٔ مولف گمنام حدود عالمبادغیس سیصد قریه داشته‌است. مهم‌ترین و پر نفوذترین شهر آن دهستانو مرکز حکومت بادغیس در کوغن آبادقرار داشته‌است.
تا زمان تقسیم بندی اداری، سیاسی افغانستان درسال ۱۹۶۲بادغیس جزء قلمرو هراتبود.
ارتباط مزبور ریشه‌ای دراز در زمانهای قدیم دارد. در بازارهای بادغیس بازرگانانو صنعتگرانیوجود دارند که به بیشتر اهل هرات اند و یا هراتیبودن خود را بطور کامل حفظ کردند.
بادغیس زادگاه حنظله بادغیسی، نخستین شاعر پارسی‌زبانپس از اسلام می‌باشد.
بادغیس ولایتی است که از راه ارتباطی کافی کم بهره‌است و آب کافی ندارد. به همین خاطر کمترین جمعیت (جمعیت نسبی) را در افغانستان دارد و درجه رشد و توسعه این ولایت در پائین‌ترین سطح است.
اقليم:
آب و هوا ولايت بادغيس خشک است، در زمستان برف مى بارد، و در تابستان بادهاى موسمى دارد.
ولایت بادغیس بخاطر کوهستانی بودن آن بویژه در نواحی جنوب غرب و جنوب شرقی مناظر زیبای طبیعی زیادی دارد که می‌توان از بند سبزککه پوشیده از درختان ارچه‌است و چشمه‌های آب فراوان نیز دارد نام برد. دره جوند و آب استاده آن که مشهوربه آب(پوده)است یکی دیگر از مناظر طبیعی بادغیس است. دریای مرغاب که یکی ازپرآبترین دریاهای افغانستان است که در ولسوالی بالامرغاب ولایت بادغیس موقعیت دارد. بند زرمست یکی دیگر از این مناظر طبیعی است که آب وهوایی ستودنی دارد، با این همه مناظر زیبایی طبیعی سلاطین و حکام افغان درمورد بادغیس هیچگاه توجه جدی مبذول نکرده‌اند.
بهار بادغیس زیبایی افسانوی دارد. دامنه‌های سرسبز و مملو از گل‌های لاله، زرد و بنفش آنرا به عروسی مشابه می‌سازد که درحجله با تبسمی بر لب بانتظار معشوق نشسته‌است.

واحد هاى ادارى:

ولايت بادغيس با مرکز اين ولايت قلعه نو داراى هشت واحد ادارى ميباشد. قلعه نو ( مرکز) ولسوالی آب‌کمری  ، ولسوالی جوند  ، ولسوالی غورماچ  ، ولسوالی مقر ، ولسوالی قادس ، ولسوالی مرغاب

اقتصاد:
اقتصاد این ولایت عمدتاً بر محصولات زراعتی پایبند است. زراعت آن بشکل للمیبوده کمتر از سامان ولوازم تخنیکی ومدرن درآن بکار ميرود. حاصلات زراعتی آن عبارت از:گندم جو، جواری، نخود، زیره، کنجد، تربوز، خربوزه وغیره می‌باشد. بادغیس ازقدیم الایام تا امروز بنام گدام خراسان و حوزه غربی افغانستان مشهور بود. پیشه دوم مردم این دیار مالداری و تربیه گوسفند نوع قره قُل است که ازهمین مدرک همه ساله گوسفند، پوست قره قُل، پشم، کُرک و قروت به سایر ولایات و خارج کشور صادر می‌گردد. صنعت قالین بافی پیشه دیگر مردمان زحمتکش بادغیس می‌باشد که اکثراًدرخانه‌ها توسط خانمها تهیه می‌گردد.قالین‌های بادغیس در داخل و خارج کشوراز شهرت بخصوص برخوردار است چنانچه در نمایشگاه بین‌المللی سالهای ۵۰ ش(۷۰ م) در فلادلفیا امریکا و توکیو مقام اول را بدست آورد. موسسه قالیبافی بنام «شرکت قالین بافی بادغیس» الی ۱۳۷۱ که دفتر مرکزی آن درشهر کابل قرار داشت فعالیت می‌نمود ولی نسبت شدت جنگهای تنظیمی مجاهدین مانند سایر بخشهای اقتصادی کشور مجبور بفرار بدانسوی مرزها گردید که هم اکنون بهمین نام در شهر سمر قند فعالیت دارد. پسته یکی از پیداوارعمده بادغیس است که سالانه بملیارد هاافغانی عاید بمردم و دولت میرساند، پسته زار بادغیس بزرگترین جنگل پسته در افغانستان است که ساحه بیشتراز۹۵ هزارهکتارزمین را پوشانیده‌است، مقامات دولتی در حفظ ونگهداشت این ثروت ملی افغانستان توجه کمتر می‌نمایند. زیرا اکثراً مردم محل چوب سوخت ایام زمستان خویش را با قطع درختان پسته تهیه می‌کنند ونیز در قسمت تکثیر پسته دولت تا کنون کدام پروژه مشخص را روی کار نگرفته.
اماکن تاريخى:
درست در چند صد متری شهرقله نو بطرف جنوب میدان هوایی آن از اثر فروریختن کوهی در سالهای قدیم چندین طاق بشکل طاق‌های بامیان باز گردیده که دردامنه همین کوه باستقامت غرب وشرق کاوش صورت گیرد دستاورد چشمگیرخواهد داشت ممکن طاقهای یاد شده بدوره‌های قبل از اسلام زمان زردشتی‌ها مربوط باشد. در فا صله حدود۷۰ کیلومتری غرب شهر قلعه نو حصار مشهور بنام (قلعه نریمان) که دارای بناها و ساختمان‌های قدیمی وحیرت انگیز می‌باشد وجود دارد.غباردر کتاب افغانستان درمسیر تاریخ آنرا بنام قلعه کالیون یاد نموده‌است. نبردهای کالیون در هنگام حمله چنگیز مشهور است که مدت ۱۶ ماه با دشمن جنگیدند وتااینکه آذوقه اهالی قلعه ختم و از اثر خوردن گوشت قدیده وپسته بمرض ورم اعضای بدن گرفتار بودند با آنهم حاضر بتسلیم شدن بدشمن نشدند تا اینکه از اهالی ۵۰ تن آنهم مریض باقی مانده بود که دروازه قلعه را گشودندو بر دشمن یورش بردند و بدینوسیله همه باز بین رفتند(افغانستان در مسیر تاریخ ص۲۱۳-۲۱۴) قلعه مشهور دیگری که آنرا خواهر کالیون (نریمان) می‌گویند در نزدیکی ولسوالی قادس می‌باشد که بعین شکل به مقابل دشمن در هنگام حمله مغُل از خود شهامت نشان داد بنام (قلعه پیوار) یادمی‌شود. مردمان محل از هردو ناحیه یادشده درسالهای گذشته آثارباستانی زیادی رااززمین بیرون کشیده‌اند که توسط قاچاقبران محلی به پاکستان انتقال وبفروش رسانید.
مشاهير:
حنظله بادغیسی ،  فضل‌احمد پیمان ، سمنبو بادغیسی، معلم نیک محمد خان ، احمد بن عبدالله خجستانی، ابوبکر، وسيمه، بسم الله بسمل، عرفاق، سمنگوبادغيسي، نقيب الله اروين .
زراعت :
اقتصاد این ولایت عمدتاً بر محصولات زراعتی پایبند است. زراعت آن بشکل للمیبوده کمتر از سامان ولوازم تخنیکی ومدرن درآن بکار ميرود. حاصلات زراعتی آن عبارت از:گندم جو، جواری، نخود، زیره، کنجد، هندوانه (تربوز)  خربوزه وغیره می‌باشد. بادغیس ازقدیم الایام تا امروز بنام گدام خراسان و حوزه غربی افغانستان مشهور بود. پیشه دوم مردم این دیار مالداری و تربیه گوسفند نوع قره قُل است که ازهمین مدرک همه ساله گوسفند، پوست قره قُل، پشم، کُرک و قروت به سایر ولایات و خارج کشور صادر می‌گردد.
ملخ و کپشک تهديد به زراعت اين ولايت است.
رسانه ها:
در ولايت بادغيس بر علاوه تلويزيون دولتی که برنامه هاى ملى و محلى را نشر ميکند، تلويزيون اريانا هم نشرات دارد، همچنان يک  راديو بنام حنظله هم نشرات دارد.
یک ماهنامه بنام (آئينه بادغيس) جديداً به فعاليت آغاز نموده است. ،ماهنامه مشعل هدایت، نشریه شورای علمای ولایت بادغیس است که هر ماه چاپ می شود،ماهنامه صدای بادغیس و گاهنامه خورشيد بانوان نيز فعاليت دارد.
بادغیس وب سایت (http://badghis.com)توسط جمعی از فرهنگیان ولایت بادغیس ایجاد گردیده است.
معارف :
طبق معلومات مسوولان رياست معارف اين ولايت، ٤٥٧ باب مکتب در بادغيس فعال است که ٧٥ باب ليسه ومتباقى ابتداييه و متوسطه ميباشند،  ١٢٠ هزار شاگرد مصروف آموزش مى باشد که ٣٥ فيصد آنان را دختران تشکيل ميدهند.
در اين ولايت يک ليسه مسلکى زراعت و يک انستيتيوت قابلگى نيز فعاليت دارد.
کلتور
ولايت بادغيس سابقه فرهنگى خوبى دارد، حنظله بادغيسى اولين شاعر زبان درى در افغانستان بوده است.
چونکه بادغيس ولايت پس مانده و کوچک است، فعاليت هاى فرهنگى نيز کمرنگ است، در ولايت بادغيس بر علاوه تلويزيون دولتی که برنامه هاى ملى و محلى را نشر ميکند، تلويزيون اريانا هم نشرات دارد، همچنان يک  راديو بنام حنظله هم نشرات دارد.
همچان هر سال در اين ولايت يک مشاعره بزرگ انجام ميشود، که در آن از ولايات همجوار شاعران واديبان شرکت ميکنند.
نهاد هاى فرهنگى و اجتماعى در ولايت زياد مروج نيست.
ورزش :
طبق معلومات امريت اولمپيک اين ولايت، حدود ٣٠٠٠ ورزشکاران در تيم هاى مختلف در اين ولايت عضويت  دارند و مسابقات رسمى انجام ميدهند.
فوتبال ، واليبال، دوش و باسکتبال علاقمندان زياد دراد، ورزش هاى رزمى مانند تکواند، جودو، کاراته، پهلوانى وغيره زياد مروج است، همچنان کرکت در اين واخر در اين ولايت مروج شده است.