ولایت کابل در زون مرکزی کشورموقعیت دارد ، مرکز آن شهر کابل است که پایتخت افغانستان نیز میباشد.
اين ولايت در شمال غرب با پروان، در شمال شرق با کاپیسا، در شرق با لغمان، در جنوب شرق با ننگرهار، در جنوب با لوگر و در جنوب غرب باولایت میدان وردگ سرحد مشترک دارد.
ولايت کابل دارای ۴۵۸۵ کیلومتر مربع مساحت بوده و بیشتر از نصف (۵۶.۳٪) آن کوها و دشت های ناهموار تشکیل میدهد در حالیکه یک بر سه حصه آن (۳۷.۷٪) را زمین هموار تشکیل میدهد.
ولایت کابل به اساس معلومات اداره احصايه مرکزی سال ۱۳۹۱ خورشيدی در حدود ۳۹۵۰۳۰۰ نفوس دارد.
کابل مرکز اقتصادی و فرهنگی افغانستان میباشد و در ۱،۸۰۰ متری بالای سطح دریا در دره‌ای دراز و باریک بین کوه‌های هندوکش را شکافته و در طول دریای کابل امتداد یافته است.
این شهر همراه با ولايات کندهار ، هرات ومزار توسط بزرگراه‌های حلقوی که در سرتاسر کشور امتداد یافته وصل شده است. کابل همچنین مسیر اصلی شاهراه جلال آباد که به سوی پشاور پاکستان می رود میباشد.
کابل دارای اماکن تاریخی ، مساجد ، زیارتگاه ها ، باغهای تاریخی و دروازه های مشهور، شاعرای نامی و نویسنده های بلند پایه میباشد.
اين ولايت که اقوام تاجک ،پشتون و هزاره را در خود جا داده است مردم آن اغلبا به زبانهاى دری وپشتو تکلم نموده وسنی مذهب هستند. تعدادی از اهل تشیيع، هندو و سیک‌ها نیز در این ولایت بویژه در مرکز آن اقامت دارند.
دروازه های مشهور اين ولايت عبارت از دروازه سفید ، دروازه لاهوری ، دروازه گذرگاه ، دروازه سردارجانخان میباشد . کوتل های ارغنده و خیر خانه را هم دارا است
ولایت کابل ١٠٥٣ قریه و ۱۴ ولسوالی ( ده سبز، چهار آسیاب، پغمان، موسهی، قره باغ، استالف، فرزه، کلکان، گلدره، میربچه کوت، سروبی، بگرامی، خاکجبار و شکردره) دارد، همچنان شهر کابل دارای ۲۲ ناحیه میباشد.
اقليم کابل :
ساحه کابل با داشتن چهار فصل اقلیم خشک دارد و سطح سالانه باران در ماهای حمل و ثور ۴۰۰ ملی متر میباشد.
در زمستان درجه حرارت بین -۱۵ و -۲۰ درجه سانتی گراد میباشد در حالیکه در تابستان بین +۱۵ و +۳۸ درجه سانتی گراد میرسد.
در جریان سال ماه جدی سردترین ماه به حساب میرود که درجه اوسط حرارت -۱۲ درجه میباشد، همچنان گرمترین آن ماه اسد میباشد که درجه اوسط حرارت به +٣۵ درجه میرسد.
کابل یک دریا دارد که به نام دریای کابل یاد میشود، دریای کابل از کوهای پغمان سرچشمه میگیرد
کابل دارنده سنگ های قیمتی میباشد، مانند لاجورد و یاقوت نيز ميباشد.
آب و هوای کابل تابع وضع عمومی کشور افغانستان است و چون این کشور تقریباً در وسط آسیا واقع است پس عرض و طول جغرافیائی و ارتفاع و امتداد کوه‌ها و دوری از دریا همه از عواملی بشمار می‌روند که در آب و هوای افغانستان تأثیر دارد.
فصل بهار از ماه حمل (مارچ، اپریل) آغاز میشود و تا پایان جوزا (می، جون) منظماً ادامه دارد. این فصل را می‌توان، فصل نمو و انبساط خواند. هوا عطرآگین و فضا دلکش میشود و از حیث آب و هوا این سه ماه برازنده‌ترین و نشاط‌انگیزترین فصل‌های کابل می‌باشند.
از ماه سرطان (جون، جولای) تا آخر سنبله (اگست، سپتمبر) و موقع تابستان گرمترین ایام کابل به‌شمار میرود، اما گرما نه به اندازه‌ئی است که خسته‌کننده باشد و مردم را از کار و فعالیت مانع گردد.
در ماه میزان (سپتمبر و اکتبر) خزان آغاز می گردد و تا پایان ماه قوس (نومبر، دسمبر) ادامه دارد.
خزان فصل برداشتن محصول و جمع‌آوری میوه‌است و کابل از این حیث در این فصل امتیاز فراوانی دارد و ارزانی در همین موقع میباشد.
سه ماه اخیر سال، جدی (دسمبر، جنوری)، دلو (جنوری) فبروری) و حوت (فبروری، مارچ) فصل زمستان کابل است که سرمای بسیار و نزول برف تا پایان آن ادامه می‌یابد.
منابع عايداتى کابل :
زراعت، مالداری، تجارت، خدمات اجتماعی،صنایع و غیره منابع عايداتى اين ولايت میباشد. ۱۶.۵٪ آن در زراعت، ۱۶.۹٪ آنها در مسایل صنعت، معادن و تعمیرات، ۵۰.۱٪ در بخش خدمات رسانی و ۱۶.۱٪ آن در اداره عامه یا حکومت مصروف میباشد.
محصولات عمده زراعتی این ولایت را گندم، جو و ماش تشکیل میدهد. در بخش باغات بهترین محصولات انگور (۶۸٪) میباشد و (۳۰٪) آن میوه های خسته دار میباشد.
حبوبات خاصتا گندم و کچالو محصولات عمده ولایت محسوب میگردد. در حالیکه گندم در داخل کشور به مصرف میرسد. حاصلات گندم به آن حدی نه رسیده که ضروریات داخلی را مرفوع نماید.
خطرات اضطرارى :
زلزله های کوچک، سرازيرشدن سیلاب های و لغزش زمین از خطرات عمده اضطراری این ولایت میباشد.
نفوس و دیموگرافي:
ولایت کابل ۳۹۵۰۳۰۰ نفرنفوس دارد (1391- CSO) ، تقریبا ۷۸۵۹۳ خانواده دارد که هر خانواده به سطح اوسط دارای ۷ نفرمیباشد. تقریبا ۱۷٪ نفوس در ولسوالیها و ۸۳٪ آنها در شهر زنده گی مینمایند ، از مجموع نفوس در حدود ۵۲٪ ذکور و ۴۸٪ را اناث تشکیل میدهد.
سکتور معارف :
سکتورمعارف در کابل نسبت به سايرولايات ديگر، پيشتاز بوده ؛ سيستم تعليم و تربيۀ دراين ولايت با آنکه درجريان جنگ هاى تحمیلی چند دهۀ اخيرتاحدودى متضررگرديده بود اما درحال حاضر ٤٣٧ باب مکتب شامل ۲۲۵ باب ابتدائیه ، ۷۸ باب متوسطه و ١٢٥ باب لیسه ، در تمامى ولسوالى های این ولایت فعال بوده ومشکل جدى دراین راستا وجود ندارد.
در سطح ولايت کابل ٢٣٥ باب مکاتب فاقد تعمیربوده و تعمیر ٢٤ باب زیرکار میباشد، هنوز هم هزاران دانش آموزان دراينولايت در١٧٠ باب مکتب درزيرخیمه ها و٢٣ باب آن در منازل کرائی تدريس ميشوند. دراين ولايت ٢٥٣٧٧٢ شاگرد بشمول ٨٦٥٥٥ تن از دختران توسط ٥٢٩٩ معلم ازجمله ١٦٢٩طبقۀ اناث تدريس ميشوند .
به اساس معلومات وزارت تحصيلات عالى ومسلکى درحال حاضر(١٣٩٢) درسطح کشور ٣١ پوهنتون د ولتى و ٨٠ پوهنتون خصوصى وموسسات تحصيلات عالى فعاليت دارد .
منبع همچنان افزوده است که ١٥٠ هزار محصل درپوهنتونهاى دولتى وموسسات تحصيلات عالى وحدود يکصد هزار محصل ديگر درپوهنتون هاى خصوصى که شامل ٢٥ درصد دختران ميباشد مصروف تحصيل اند .
سکتورزیربنا و منابع طبیعی:
٩٠ درصد مردم درولايت کابل از نوربرق مستفيد اند ، ٦٠ فيصد سرک هاى در ولايت کابل قيريزى و متباقى خامه ميباشد .
سکتور زراعت وانکشاف دهات
کابل يک ولايت زراعتى بوده و اقتصاد ٩٠ درصد مردم آن متکى به زراعت و مالدارى است .
محصولات زراعتی اين ولايت که شامل گندم ،جو وجوارى، پياز وکچالو ومیوه های مانند انگور، سيب ، زردآلو، وآلو بالو می باشد به ديگر ولايات و خارج کشور صادر مى شود.
کابل داراى ١٢٥٥٦٣ هکتارزمين زراعتى ميباشد و تعداد دهاقين اين ولايت بيش از ٦٠ هزار تن تخمين زده شده مى شود.
همچنان حدود یک ميلیون راس مواشى شامل بز، گوسفند و گاو، در اين ولايت وجود دارد .
فيصدى توليد محصولات دراين ولايت شامل ٧٢ فيصد ميوه ، ١٧ فيصد حبوبات ، ١٠ فيصد سبزيجات و يک فيصد کرافس ميباشد .
رسانه ها :
فعاليت١٣٤ رسانه گروهى شامل ( آژانس خبرى ، تلويزيون ، راديو ، روزنامه ، هفته نامه ، دوهفته نامه ، ماهنامه ومجله ) در ولايت کابل نسبت به سايرولايات کشور خيلى چشمگيرميباشد .
درحال حاضر دراين ولايت ٣٠ کانال تلویزیونى ، ٣٤ دستگاه رادیویی ، ١٤ روزنامه ، ٣٧ هفته نامه ، ٤ نشریه دو هفته نامه ،٤ نشريه ماه نامه، ٤ مجله وهشت آزانس خبری فعاليت دارد .
به اساس معلومات وزارت مخابرات کشور درحاضر٣٤ تلويزيون در کابل، ٥٢ تلويزيون محلى در ولايات، ٦١ پروگرام راديويى در کابل و ١٥٦ در ولايات موجود است .
تاریخچه کابل:
تاریخ سیاسی پُراز فراز و نشیب کابل همه سیاستمداران جهان را متعجب نموده است چنانچه کابل همیشه میدان جنگ ها و تصادفات بوده و تاریخ با افتخار آن فراموش ناشدنی است .
شهر کابل در دامنهٔ کوه آسمایی و شیر دروازه، به هر دو طرف رود کابل آباد شده و از سطح بحر (دریا) قریب شش‌ونیم هزار فوت ارتفاع دارد.
در زمان قدیم در گرداگرد شهر کابل دیوارهای استواری موجود بود که ارتباط شهر با نواحی آن با هفت دروازه صورت می گرفت، امروز هم آثار دیوارهای شهر بر کوه آسمایی و شیردروازه شاهد استحکام سابقهٔ آن است.
کابل اززمرۀ شهری تاریخی و بسیار کهن است که حوادث روزگار رابسیار دیده و چون بر چهارراه تجارتی شرق و شمال و جنوب وغرب واقع شده، اهمیت تجارتی آن خیلی زیاد است. کابل از حیث قدامت با قدیمی ترین شهرهای بلخ و بامیان همسری داشته و در کتاب ریگ‌ودا، نام «کیسبها» برای کابل استعمال شده است .
