غزنى ( پژواک، ۱۸جوزا ٩٢):در ولايت غزنى، يک سلسله پيشرفت ها در بخش معارف صورت گرفته؛ اما هنوزهم برخى مکاتب مسدود و تعدادى ديگر آن با مشکلات نبود ساختمان ها، معلمين مسلکى و ساير مشکلات روبه رو هستند.
احسان الله ناشر رييس معارف غزنى به آژانس خبرى پژواک گفت که شش سال قبل در ولايت غزنى ٤٢٢ باب مکتب فعال بود؛ اما اکنون تعداد اين مکاتب به ٥٧٥ باب رسيده است.
به گفتۀ وى، از جمع اين مکاتب ٢٤٤ باب ليسه، ١٧٤ باب متوسطه و ١٨٤ باب مکتب ابتدائيه است.
 موصوف افزود که علاوه بر مکاتب دولتى، شمارى از مکاتب خصوصى نيز در غزنى وجود دارند که ٢٧٤٦شاگرد در آنها مصروف تعليم اند.
به گفتۀ ناشر؛ اکنون مجموعاً ٢٤٥٩٨٦ تن که از جمع آنان ٤٥ درصد را دختران تشکيل ميدهند، از سوى ٤٧٤٧معلم در مکاتب آموزش مى بينند.
وى افزود که در اين ولايت دو باب مدرسه دينى، دو مرکز تعليمات حرفوى و ١١ باب دارالمعلمين نيز فعاليت دارند.
به گفتۀ وى، ٤٧٠ تن در مدارس دينى، ٧٤٠ تن  در مراکز تعليمات حرفوى که ٧٧ تن شان زنان اند و همچنان درحدود ٣٠٠٠ تن در دارالمعلمين ها که ازجمع آنها ٢٨٤تن شان زناند هستند، مصروف تعليم اند.
ناشر گفت که در ولايت غزنى، يک پوهنتون دولتى که داراى پوهنځى هاى زراعت، شرعيات، تعليم و تربيه و اقتصاد است نيز فعاليت دارد و در اين پوهنتون ٢٢٠٠ محصل به شمول ٣٠٠ زن مصروف تعليم اند.
 به گفتۀ رييس معارف، ٧٨٠ کورس سوادآموزى در مرکز و ولسوالى ها دارد که ٧٨٧٦ شاگرد آن ذکور و ٤٩٧١ شاگرد آن زنان ميباشند.
به گفتۀ وى؛ اين کورس ها به حمايت مالى  موسسات خيريه يونسکو، يونيسف و Otts در مرکز و يازده ولسوالى (مقر، گيلان، اجرستان، آب بند، اندر، ده يک، جغتو، قره باغ، جاغورى و ناور) فعال است.
در اين کورس ها کسانى آموزش مى بينند که در سال هاى گذشته، به اساس يک سلسله مشکلات از تعليم بازمانده اند.
در ولايت غزنى، علاوه بر اين موسسات دولتى و مکاتب، بخش پوهنتون خصوصى خاتم النبيين و يک انستيتيوت طبى شخصى به نام عمر نيز فعاليت دارد.
پوهنتون خاتم النبيين درچهار پوهنځى ٤٦٠ تن، و انستيتيوت طبى خصوصى عمر، ١٢١تن محصل دارد.
 
مشکلات و پيشرفت ها
رييس معارف غزنى گفت که اکنون در اين ولايت ٣٤ باب مکتب مسدود است و ٥٤٠٠ تن شاگرد اين مکاتب از تعليم محروم اند.
به گفتۀ وى، در ولايت غزنى قبلا ً حدود ٧٠ باب مکتب مسدود شده بود؛ اما بخاطريکه کمک و همکارى مردم با معارف بيشتر شده؛ ازجمع آن ٥٠ باب مکتب در جريان پنج سال گذشته باز گرديده است.
اما وى گفت که مردم اکنون نسبت به سابق اهميت معارف را درک کرده اند، اطفال خود را به مکتب روان مى کنند و در اصلاح امور با رياست معارف همکاراند.
براساس اظهارات ناشر، طالبان مسلح در پيشرفت معارف در غزنى دخالت نمى کنند؛ زيراکه سران قومى درمورد با آنها صحبت کرده و آنها را قناعت داده اند که روند جارى معارف به نفع تمامى افغان ها است.
به گفتۀ وى، اگر مخالفين مسلح جلو معارف را ميگرفتند، اکنون صدها باب مکتب در اين ولايت غيرفعال ميبود.
اما رييس معارف غزنى گفت که مردم دربرخې مناطق، به معارف علاقه مندى ندارند و نمى خواهند که اولاد شان تعليم يافته شود؛ پس به همين خاطر مکاتب آنها مسدود شده است.
به گفتۀ ناشر ، ٣٢ باب مکتب در ولسوالى هاى آب بند، گيرو، زنخان و رشيدان مسدود گرديده است.
وى گفت که پنجاه درصد مکاتب غزنى ساختمان ندارد و شاگردان آن درخانه هاى کرايى، باغ ها، خيمه ها و زيرآسمان کبود تعليم مى کنند.
وى افزود که تعداد زيادى مکاتب در ولسوالى هاى آب بند، اجرستان، زنخان و ناوه تعمير ندارد.
به گفتۀ ناشر، وزارت معارف و شمارى از کمک دهندگان، همه ساله در بخش اعمار تعميرات مکاتب تعهد ميسپارند؛ اما عملى نميشود.
موصوف افزود که سال گذشته نيز به وى تعهد شده بود که در اين ولايت، حدود ٩٠ تعمير مکتب اعمارميشود؛ اما تنها ده ساختمان اعمار شد و سال جارى نيز تعهد اعمار تعمير ٣٣ باب مکتب را دريافت کرده است.
وى همچنان گفت که مشکل جدى کمبود معلمين مسلکى در اين ولايت وجود دارد.
اما وى افزود که ١١ دارالمعلمين، به هدف رفع مشکل نبود معملين مسلکى در اين ولايت ايجاد شده، که اکنون درحدود ٣٠٠٠محصل درآن مصروف تحصيل اند.
وى گفت: "اميدوارم که تمامى مشکلات فرا راه معارف در غزنى، درچند سال آينده از بين برود."
ناشر افزود که مشکل نبود کتب، در حال حل شدن است و تا يک ماه آينده، کتب را به مکاتب مرکز و ولسوالى ها ارسال خواهد کرد.
عبدالقديرخموش رييس پوهنتون غزنى گفت که اکنون توجه به اين پوهنتون بيشتر شده، سابق دريک مارکيت تجارتى فعاليت داشت؛ اما اکنون ساختمان مستقل دارد.
به گفتۀ وى، ١٢ تن از استادان اين پوهنتون، مصروف تحصيلات ماسترى اند که پنج تن شان درکابل پايتخت کشور، شش تن درخارج از کشور و يک تن مصروف اخذ دوکتورا است.
وى افزود که استادان پوهنځى هاى مختلف اين پوهنتون در کشورهاى جاپان، هند، ترکيه، سويس و ايران ماسترى و يکى از آنها در ايران دوکتورا ميگيرد.
مردم
سيدنور باشنده پلان سوم شهر غزنى که دو پسرش متعلمين ليسه شمس العارفين غزنى است، گفت که اکنون وضعيت معارف و تدريس از سوى معلمين درغزنى، نسبت به سالهاى گذشته بهتر شده است.
به گفتۀ وى، اکنون معلمين به تمامى پلان هاى تدريسى بلديت دارند و ميتود تدريسى آنها نيز بهتر شده است.
موصوف افزود: "زمانى که پلان تدريسى در يک مکتب عملى شود، پس شاگردان خامخا يک چيز را ياد ميگيرند."
وى از مسوولين معارف خواست تا معلمين مسلکى را در مکاتب توظيف نمايند و کتب درسى شاگردان را در موقع لازم، به مکاتب انتقال دهند.
شمارى از باشندگان ولسوالى هاى غزنى مى گويند که کار براى روند معارف، تنها در مرکز و برخى ولسوالى ها صورت گرفته است.
عطا محمد باشندۀ ولسوالى گيرو که در شهر غزنى دکان دارد و پسر وى متعلم صنف پنجم ليسۀ شامير است گفت: "آيا همچو کسى پيدا خواهد شد که معارف را دوست نداشته باشد، ما ميخواهيم که اولادهاى ما تعليم ببينند؛ اما کار در معارف و عرصه هاى ديگر، تنها در شهر و چند ولسوالى صورت گرفته است."
وى افزود: "تاکنون کدام مسوول معارف و کدام هيئتى را نديدم که اينجا (ولسوالى گيرو) آمده و با مردم از نزديک ملاقات کرده باشد."
به گفتۀ عطا محمد، در ولسوالى گيرو، هزاران طفل از تعليم محروم مانده اند.
وى گفت که دراينجا از جمع ١١ باب مکتب، تنها سه باب آن فعال است و متباقى آن، نيمه فعال و تعداد شاگردان آن نيز نسبت به قبل کم شده است.
به گفتۀ وى، اگرکسې جهت اعمار مکاتب به اين ولسوالى سفر نمايد و با مردم صحبت کند، پس هيچ مشکل امنيتى نخواهد داشت؛ زيراکه اکثر مردم اين ولسوالى، بيسواد اند و نمى خواهند اطفال شان نيز مثل آنها بيسواد بمانند.
حاجى خدايداد يکى از سران قومى ولسوالى اندر، باآنکه نسبت به چند سال گذشته، امسال به روند معارف خوشبين است؛ اما باآنهم از مسوولين رياست معارف غزنى انتقاد ميکند.
وى به پژواک گفت: "تاکنون حتى يک هيئت رياست معارف را نديده ام که مکاتب اين ولسوالى را از نزديک ببيند."
وى افزود که مکاتب تعميرندارد، کمبود معلمين و کتب موجوداست؛ پس در همچو مکاتب، يک شاگرد چطور درس بخواند و نمرات بلند در امتحان کانکور به دست بيارد؟
اما عبدالله باشندۀ شهرغزنى گفت: "هشت سال ميشود که پسرانم به مکتب ميروند؛ اما تاکنون حساب را ياد ندارند، گاهگاه معلم شان نمى باشد و اگر موجود باشد هم، تحصيلات عالى ندارد و نمى تواند که شاگردان را بفهماند."
وى مدعى است که کمبود معلمين مسلکى در اين ولسوالى، موجود است و اکثر آنها به اساس روابط توظيف شده اند.
 
معلمين و متعلمين
محمدامان متعلم صنف يازدهم ليسۀ شامير شهر غزنى، از غيرحاضرى معلمين و نبود کتب شکايت نموده گفت: "اکثر ساعات درى درسى ما خالى است وعلاو بر آن، تاکنون مشکل کمبود کتاب حل نشده است."
به گفتۀ وى؛ اين مشکل نه تنها امسال، بلکه درجريال هر سال موجود است که شاگردان در وقت امتحان ها با مشکلات مواجه ميشوند.
اما رحمت الله متعلم صنف يازدهم ليسۀ شهاب الدين مقر گفت که روند معارف نسبت به سه سال گذشته، در اين ولسوالى بهتر شده و کتب درسى را نيز به دست آورده اند.
وى افزود که درجريان سه سال گذشته، فارغين پوهنتون و دارالمعلمين در مکاتب توظيف شده؛ اما تعداد آنها کم است.
اما محمدهاشم يکى ازشاگردان صنف دوازدهم ليسه سنايى غزنى گفت: "تازمانى که شاگرد تلاش نکند، از دهن معلم چيزى يادگرفته نمى تواند."
به گفتۀ وى، تعداد زيادى ازشاگردان، زمانيکه از مکتب خارج ميشوند، کتاب نمى خوانند و اعضاى خانوادۀ آنها ملامتى پايين بودن سطح تعليمى آنها را به دوش معلمين مى اندازند.
وى افزود: "ميپذيرم که يک معلم بايد تعليمات مسلکى داشته باشد، توان پاسخ به سوالات متعلمين را داشته باشد؛ اما بازهم لازم است که شاگردان کوشش زياد نمايند."
شماری از معلمين نيز درين راستا شاگردان را ملامت مى دانند و مى گويند که تعداد زيادى از شاگردان، تعليم را دوست ندارند.
شرف الدين معلم ليسه سيداحمد مکه يى واقع مرکز غزنى گفت: "ما در صنوف بالا يک تعداد شاگردانى داريم که تاکنون خط  آنها قابل خواندن نيست و علت آن عدم کوشش آنها است."
به گفتۀ وى، درين راستا والدين شاگردان، ملامت اند که از اولادهاى خود در مورد درس، پرسش نمى کنند.
عبدالله معلم ليسۀ شمس العارفين شهرغزنى، رياست معارف اين ولايت را متهم به فساد ادارى کرد و گفت: تمامى معلمين، بايد برنامه هايى را انجام دهند که از سوى اين رياست دستور داده ميشود.
وى افزود: "زمانيکه يک شاگرد ناکام شود، پس آمر مى آيد و براى اين شاگرد، سفارش کاميابى و نمرات بلند مى کند."
شيرجان سرورى يکى ازمعلمين ليسۀ شيرخان ولسوالى قره باغ گفت که مشکلات زياد در بخش معارف در قره باغ وجود ندارد؛ زيراکه مکاتب باز است و تهديدهاى امنيتى قبلى نيز اکنون از بين رفته است.
وى همچنان گفت که سويۀ مسلکى معلمين بالارفته و همه ساله يک يا دو سيمينار و يا ورکشاپ براى آنها برگزار ميشود و همچنان مواد درسى و کتب، به مکاتب منتقل گرديده است.
عبدالودود محصل پوهنځى تعليم و تربيه پوهنتون غزنى گفت که مشکلات فرا راه معارف در ولايت غزنى، نسبت به قبل کمتر شده است.
وى گفت که نيمى از مکاتب، پنج سال قبل در ولسوالى هاى ناامن مسدود شده بود؛ اما اکنون اين مشکل از بين رفته و تنها مکاتب ولسوالى ناوه که از حاکميت دولت خارج است، مسدود مانده و همچنان روند تعليمى در ولسوالى هاى آب بند و زنخان، با کمى مشکلات مواجه است.
وى افزود که درجريان چهار سال گذشته، شمار زيادى از معلمين مسلکى شده اند؛ زيرا که امور تدريسى مکاتب از سوى فارغان پوهنتون، دارالمعلمين و معلمين داخل خدمت پيش برده ميشود.
 
روشنفکران منطقه
عنايت الرحمن مايار استاد ديپارتمنت پشتوى پوهنځى تعليم و تربيۀ پوهنتون غزنى، نه تنها مسوولين را در بخش مشکلات موجود فرا راه تعليم ملامت مى داند، بلکه مسووليت همچو مشکلات را به دوش مردم منطقه مى اندازد.
به گفتۀ وى، اين مشکلات تنها به تلاش مسولين حل نميشود، لازم است که مردم منطقه نيز در بخش از بين بردن مشکلات فرا راه روند معارف و انکشاف آن، درحد توان تلاش نمايند.
وى از رياست معارف غزنى، مسوولين و سران قومى خواست که در مورد گشايش مکاتب بسته شده، با مخالفين مسلح گفتگو نمايند.
شيخ حيدرى آگاه امور دينى درغزنى، درمورد سويۀ پايين تعليمى شاگردان گفت که آزادى بيش از حد، باعث شده که شاگردان به دروس خود کم توجهى نمايند.
به گفتۀ وى، والدين شاگردان در مورد کنترول اولادهاى خود کاملاً مکلفيت دارند.
وى افزود: "من آنها را ميبينم، زمانيکه به راه ميروند؛ موهاى دراز، گوشکى تيليفون در گوشها، يا آهنگ ميشنوند و ياهم درآيسکريم خانه، فلم مى بينند."
 حیدری گفت که هر پدر، بايد به پسر و دختر خود را تاحدى آزادى بدهد که بعداً تحمل آن را داشته باشد و درگير مشکلات نشود.
به گفتۀ وى، رياست معارف بايد قانون خود را درمکاتب به طور کامل عملى نمايد؛ بچه هاى پولدار، بى بضاعت و واسطه دار را يک قسم نگاه کند.
اما امان الله ايمان سخنگوى وزارت معارف، به پژواک گفت که تا يک اندازه مشکل در منطقه وجود دارد؛ اما اکنون کار بيشتر صورت گرفته، هشتاد درصد مکاتب تعمير دارد و در نظر است که تا دو سال آينده مشکل نبود ساختمان های مکاتب، کاملاً از بين برده شود.
 وى افزود که مشکل کمبود معلمين مسلکى حل شده است، دارالمعلمين ها در شش ولسوالى به شمول مرکز ايجاد شده و وزارت معارف، در بخش اعمار ساختمان ها و مسلکى شدن معلمين، با جديت کار مى کند.